Χειρισμός ηλεκτρικής συσκευής από πολλά σημεία

Σε κάποιες περιπτώσεις θέλουμε να χειριζόμαστε μια συσκευή από δύο ή περισσότερες μεριές.

Ένα παράδειγμα είναι ο χειρισμός του θερμοσιφώνου από δύο ορόφους.

Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρησιμοποίηση ενός ρελέ καστάνιας και μέσω μπουτόν ανοικτής επαφής.
Οι πολλές θέσεις τοπικών ελέγχων ενός ρελέ καστάνιας επιτυγχάνονται με την παράλληλη σύνδεση μεταξύ των μπουτόν ελέγχου ανοικτής επαφής (1 ΝΟ).

Τα ρελέ καστάνιας εσωτερικά, περιλαμβάνουν:

α. πηνίο με τάση λειτουργίας 12V, 24V, 230V AC ή 6V, 12V, 115VDC, εμείς θα χρησιμοποιήσουμε με πηνίο 230V AC
β. οπλισμό που έλκεται προς το πηνίο όταν αυτό διαρρέεται από ρεύμα,
γ. ελατήριο επαναφοράς του οπλισμού στην αρχική του θέση,
δ. δίσκο οδοντωτού τροχού μιας κατεύθυνσης περιστροφής (καστάνια),
ε. μοχλίσκο ώθησης της καστάνιας και
στ. επαφές για τη σύνδεση του φορτίου, ονομαστικού ρεύματος 16 Α ή 32Α που ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται με την περιστροφή της καστάνιας.

Στο εξωτερικό μέρος τους τα ρελέ καστάνιας, διαθέτουν χειροκίνητο μοχλό για χειρισμό και ένδειξη της θέσης των επαφών του, δηλαδή, αν πρόκειται για τη λειτουργία «εντός» ή «εκτός» (Ι/Ο) του διακόπτη.

Διαφορά κοινών ρελέ με τα ρελέ καστάνιας

Τα κοινά ρελέ όταν πάρει τάση το πηνίο τους Α1-Α2 ενεργοποιούνται και οι επαφές τους αλλάζουν κατάσταση. Όταν η τάση κοπεί τότε απενεργοποιείται και το ρελέ.
Τα ρελέ καστάνιας αλλάζουν την κατάσταση των επαφών τους κάθε φορά που εφαρμόζεται τάση στα άκρα του πηνίου τους  Α1 – Α2, είτε υπό μορφή παλμού, είτε υπό μορφή διαρκούς τάσης.
Μετά την άρση της εφαρμογής τάσης στα άκρα του πηνίου τους  Α1 – Α2 (ή μετά τη λήξη του εφαρμοζόμενου παλμού) η κατάσταση των επαφών διατηρείται στη θέση που πήρε κατά τη στιγμή της τελευταίας εφαρμογής της τάσης και δεν επανέρχεται λόγω του μηχανισμού της καστάνιας.

Συνοπτικά, κατά τη λειτουργία ενός ρελέ καστάνιας με μια ανοιχτή επαφή 1 – 2 (1 ΝΟ) για την ενεργοποίηση του συνδεδεμένου σε αυτήν φορτίου Α, μέσω της επίδρασης των παλμών ρεύματος που αποστέλλονται από το μπουτόν στα άκρα του πηνίου  Α1 – Α2, έχουμε τα στάδια μεταγωγής που φαίνονται στο παρακάτω σχήμα:

Πιο συγκεκριμένα, στο προηγούμενο σχέδιο έχουμε:

1.  με τον πρώτο παλμό κλείνει η επαφή και ενεργοποιείται το φορτίο Α
2.  με τον δεύτερο παλμό ανοίγει η επαφή και απενεργοποιείται το φορτίο Α (0)
3.  με τον τρίτο παλμό κλείνει η επαφή και ενεργοποιείται το φορτίο Α
4.  με τον τέταρτο παλμό ολοκληρώνεται ο κύκλος λειτουργίας και η επαφή 1 – 2  επιστρέφει στην αρχική της κατάσταση, δηλαδή, ανοίγει και απενεργοποιείται το φορτίο Α (0).

Επίσης για το χειρισμό της συσκευής από πολλές θέσεις, εκτός από το ρελέ καστάνιας θα χρειαστούμε:

Μια αυτόματη ασφάλεια L+N για να ασφαλίσουμε τη συσκευή

Μια αυτόματη ασφάλεια 2Α για να ασφαλίσουμε το πηνίο του ρελέ καστάνιας

Μπουτόν ράγας με ή χωρίς λαμπάκι

Ενδεικτικό λαμπάκι

Σε κάποιες περιπτώσεις ρελέ ισχύος

Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται η συνδεσμολογία ενός θερμοσιφώνου με τη βοήθεια ενός ρελέ καστάνιας 32Α και ενός μπουτόν-λαμπάκι για να έχουμε και οπτικό έλεγχο όταν πάει ρεύμα στο θερμοσίφωνο 

Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται η δυνατότητα χειρισμού του θερμοσιφώνου από δύο μπουτόν-λαμπάκι. 

Στο παρακάτω σχήμα προσθέσαμε και ένα επιπλέον λαμπάκι για να έχουμε οπτικό έλεγχο, όχι μόνο όταν πάει ρεύμα στο θερμοσίφωνο, αλλά και όταν δεν έχει πιάσει θερμοκρασία.

Στο παρακάτω σχήμα ο χειρισμός της συσκευής γίνεται μέσω ενός ρελέ ισχύος σε περίπτωση που η συσκευή έχει ρεύμα λειτουργίας παραπάνω από 32Α. Ρελέ καστάνιας δεν βγαίνουν με περισσότερα από 32Α ή τουλάχιστον δεν ξέρω εγώ.

Τέλος υπάρχει και η παρακάτω συνδεσμολογία στην οποία δεν χρησιμοποιώ ρελέ καστάνιας παρά μόνο ρελέ ισχύος και διπλή μπουτονιέρα ανοικτής-κλειστής επαφής για start-stop. Τη συγκεκριμένη δεν τη συνιστώ γιατί στον επόμενο όροφο θα πρέπει να πάνε 6 αγωγοί αντί για 4.

Οι παραπάνω λύσεις αφορούν μια νέα εγκατάσταση. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που το θερμοσίφωνο βρίσκεται στο ισόγειο και εμείς αποφασίσουμε να το ελέγχουμε από τον πάνω όροφο, αλλά δεν θέλουμε να σκάψουμε για να περάσουμε τα απαραίτητα καλώδια;

Μια λύση είναι να χρησιμοποιήσουμε έναν ασύρματο πομπό-δέκτη με τον οποίο θα ελέγχουμε το ρελέ ισχύος του θερμοσίφωνα από τον πάνω όροφο.

Ο πομπός θα βρίσκεται στον πάνω όροφο και ο δέκτης στον κάτω.

Τι είναι ποµπός γενικής χρήσης?

Ο ποµπός γενικής χρήσης RF χρησιµοποιείται για την µετατροπή οποιουδήποτε µπουτόν (όχι διακόπτη) σε ασύρµατο ποµπό.Ελέγχει ασύρµατους δέκτες όπως: δέκτες γενικής χρήσης, µικτά στοιχεία ή πρίζες.Τοποθετείται μέσα στο κουτί του συμβατικού διακόπτη.

Υπάρχει βέβαια και έτοιμος εντοιχισμένος ή φορητός πομπός με μπαταρία 

Τι είναι δέκτης γενικής χρήσης?

Ο δέκτης ρελέ γενικής χρήσης χρησιµοποιείται για τον έλεγχο ενός ηλεκτρικού φορτίου (λάµπα οροφής, ανεµιστήρας, κτλ) αποµακρυσµένα από έναν RF ποµπό (µπουτόν µε µπαταρία, τηλεχειριστήριο).

Ο δέκτης ρελέ  μπορεί να τοποθετηθεί με διάφορους τρόπους:
- σε χωνευτό κουτί στην οροφή με ελάχιστο βάθος 40 mm.
- κρυμμένο σε πλαφονιέρα. Η λάμπα  μπορεί να στερεωθεί με την βοήθεια ενός γάντζου.
- κρυμμένο σε ψευδοροφή
- σε πλαστικό κουτί επίτοιχης τοποθέτησης

Βέβαια με αυτόν τον τρόπο υπάρχει το μειονέκτημα ότι δεν έχουμε οπτική σήμανση στον όροφο για την κατάσταση λειτουργίας του θερμοσίφωνα.

Επίσης θα πρέπει να προσέξουμε στα χαρακτηριστικά του πομπού δέκτη την εμβέλειά του, όχι σε ελεύθερο χώρο αλλά για εσωτερικό χώρο.