ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΩΝ ΓΕΙΩΣΗΣ

Διάβρωση ηλεκτροδίων 

Η διάβρωση που μπορεί να υποστεί ένα ηλεκτρόδιο γειώσεως στη γη είναι δύο ειδών.

 Ιδιοδιάβρωση 

Το μέταλλο υφίσταται την επίδραση μόνο του, λόγω του περιβάλλοντος του εδάφους και όχι άλλου μετάλλου γειώσεως.Υπάρχει η αντίληψη ότι ο χαλκός εντός του σκυροδέματος διαβρώνει τον οπλισμό του κτιρίου. Αυτό είναι λάθος. . Όπως αναφέρει η διεθνής βιβλιογραφία αλλά και τα σχετικά Πρότυπα IEC, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος εφόσον τοποθετηθεί εντός της θεμελίωσης, όπως εξάλλου ισχύει και για το χάλυβα. Ο λόγος είναι ότι το ηλεκτροχημικό δυναμικό κάθε υλικού εξαρτάται από το ίδιο το υλικό αλλά και από το υλικό που το περιβάλλει. Στο σκυρόδεμα ο χάλυβας αποκτά το ίδιο ηλεκτροχημικό δυναμικό με το χαλκό και ως εκ τούτου δεν υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης.Διαπιστώθηκε ότι ηλεκτρόδια γειώσεως από γαλβανισμένο χάλυβα μέσα σε σκυρόδεμα πρακτικά δεν διαβρώνονται, έχουν αντέξει πάνω από 100 έτη χωρίς σοβαρές αλλοιώσεις. 

• Έχουμε όμως ηλεκτροχημική διάβρωση όταν ηλεκτρόδιο χάλυβα βρίσκεται σε διαφορετικό περιβάλλον πχ. εντός σκυροδέματος και μέσα σε χώμα. Αυτό διότι ο χάλυβας στο σκυρόδεμα και στο χώμα έχει διαφορετικό δυναμικό. Έχουν παρατηρηθεί καταστρεπτικές διαβρώσεις γειωτών στο έδαφος που ήταν βραχυκυκλωμένοι με γειωτές σε σκυρόδεμα.

Διάβρωση επαφής ή ηλεκτροχημική διάβρωση ή ηλεκτρολυτική διάβρωση

Είναι λίγο πολύ γνωστό ότι όταν χάλκινα και χαλύβδινα υλικά έρχονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους μέσα σε ένα περιβάλλον με υγρασία, σύντομα θα υπάρξει διάβρωση του χαλύβδινου λόγω ηλεκτρόλυσης με τα συνεπαγόμενα αρνητικά αποτελέσματα. 
Αυτό συμβαίνει μεταξύ όλων των μετάλλων με μεγάλη διαφορά ηλεκτρολυτικής τάσης η οποία είναι συνάρτηση του «μέσου» (περιβάλλον) μέσα στο οποίο έρχονται σε επαφή.Κάθε μέταλλο αναπτύσσει ένα ηλεκτροχημικό δυναμικό, μια τάση μεταξύ αυτού και της άπειρης γη, που εξαρτάται από το μέταλλο και το περιβάλλον έδαφος. Αν ενωθούν δυο μέταλλα και υπάρχει διαφορά στην ηλεκτροχημική τους τάση , τότε ρέει ένα ρεύμα ιόντων μετάλλου του γειωτή μέσα στο έδαφος από το αρνητικό στο θετικό ηλεκτρόδιο. Στη γραμμή σύνδεσης το ρεύμα είναι από το θετικό προς το αρνητικό πόλο. Έτσι αφαιρείται μέταλλο από τον ηλεκτροαρνητικό γειωτήή τον πλέον ηλεκτροαρνητικό γειωτή .

Στην περίπτωση μάλιστα των γειώσεων, όπου χαλκός και χάλυβας συνδέονται εντός εδάφους (χώμα) ο χάλυβας με αρνητική ηλεκτρολυτική τάση διαβρώνεται ταχύτατα από το χαλκό (θετική τάση).
Η πλειονότητα θεωρεί ότι με τη χρήση διμεταλλικών επαφών η επικάλυψη των συνδέσεων με πίσσα ή ακόμα κάνοντας τη σύνδεση εντός φρεατίου, πετυχαίνουν την πλήρη εξάλειψη της διαδικασίας της ηλεκτρόλυσης. Δυστυχώς αυτό είναι λάθος και μπορεί να περιορίσει τη διάρκεια ζωής μιας γείωσης σε μερικούς μόλις μήνες. Ο λόγος είναι ότι ναι μεν δεν υφίστανται διάβρωση στη σύνδεση μεταξύ τους λόγω των παραπάνω μέτρων, αλλά αυτό δεν σταματά την ηλεκτρόλυση λόγω του ότι βρίσκονται στο ίδιο και συγκεκριμένο μέσον το χώμα, μέσω του οποίου ο χάλυβας με αρνητική ηλεκτρολυτική τάση διαβρώνεται ταχύτατα από το χαλκό (θετική τάση).Ακόμα και αν δεν έχουμε σύνδεση των δυο γειωτών μέσω αγωγού, υπάρχει πάντα μια ασθενής σύνδεση μέσω του εδάφους, που προκαλεί καταστροφή του πλέον ηλεκτροαρνητικού γειωτή. Πρέπει να αποφεύγεται: • ο παραλληλισμός δυο ηλεκτροδίων από ανόμοια υλικά 
• ή ίδιων ηλεκτροδίων σε διαφορετικά περιβάλλοντα εδάφους. 
• Γειώσεις αλεξικέραυνων απομονώνονται από το υπόλοιπο δίκτυο με σπινθηριστές 1,5-2KV


Αντίθετα με την παραπάνω περίπτωση, σε μία θεμελιακή γείωση όπου χαλκός και χάλυβας είναι συνδεδεμένοι ηλεκτρικά μέσα σε σκυρόδεμα, δεν παρουσιάζεται καμία διάβρωση, μια που μέσα στο συγκεκριμένο μέσον οι ηλεκτρολυτικές τους τάσεις είναι πάρα πολύ κοντά.
Προτείνεται ως υλικό ηλεκτροδίων στις θεμελιακές γειώσεις: 
• χάλυβας γαλβανισμένος 
Σε ηλεκτρόδια γειώσεως μέσα στο χώμα : 
• χαλκός 
• ηλεκτρόδια από χάλυβα με 1 mm επιχάλκωση ή επιμολύβδωση 
• ανοξείδωτος χάλυβας τύπου V4A (μπορούν όμως να προκαλέσουν διάβρωση σε παρακείμενα χαλύβδινα μέταλλα ή σωληνώσεις.)

Ηλεκτροχημική διάβρωση

  Έχουμε στις περιπτώσεις όταν:

 > έχουμε βραχυκύκλωμα μεταξύ δύο γειωτών και όταν επιπλέον έχουμε
 > ίδιο μέταλλο σε διαφορετικό περιβάλλον πχ σε χώμα και σε σκυρόδεμα. 
> διαφορετικά μέταλλα πχ. σίδηρος και χαλκός. 
> Όχι παράλληλη σύνδεση με γειωτές Cu ηλεκτροχημική διάβρωση Fe

Θεμελιακή Γείωση

Είναι αποδεκτή η κατασκευή θεμελιακής γείωσης με χάλκινα υλικά (ταινία - αγωγός - σφικτήρες) και γενικά η σύνδεση χαλκού - χάλυβα εντός σκυροδέματος.

Δεν πρέπει οι αναμονές που αφήνονται από την θεμελιακή γείωση μίας κατασκευής προς το περιβάλλον υπέδαφος (χώμα) να κατασκευάζονται από χάλυβα παρά μόνο από χαλκό. Π.χ. αναμονές προς το "ρολόι" της ΔΕΗ στην εξωτερική περίφραξη του κτιρίου. Εδώ ο ίδιος ο χάλυβας που στο σκυρόδεμα παρουσιάζει θετική ηλεκτρολυτική τάση διαβρώνει τον "εαυτό" του που στο χώμα έχει αρνητική ηλεκτρολυτική τάση. 

 Απαγορεύεται η απ΄ ευθείας σύνδεση υπόγειων παροχών κοινωφελών δικτύων, σωλήνων, κλπ. με τη θεμελιακή γείωση εφ' όσον αυτές είναι χαλύβδινες. Για τον παραπάνω λόγο είναι προφανές ότι ο χαλύβδινος σωλήνας θα διαβρώνεται με μεγάλη ταχύτητα. Το σωστό είναι η σύνδεση, όπου απαιτείται, να γίνεται μέσω σπινθηριστή αμέσως μετά την είσοδο του δικτύου εντός του κτιρίου ή εντός φρεατίου.

Δεν συνδέουμε υπογείως θεμελιακές γειώσεις γειτονικών κτιρίων με χαλύβδινους αγωγούς παρά μόνο χάλκινους.

Συμβατικές Γειώσεις (θαμμένες στο έδαφος)

Δεν συνδέουμε ποτέ χαλύβδινα ηλεκτρόδια γείωσης με χάλκινο αγωγό ανεξάρτητα του εάν έχουμε λάβει μέτρα προστασίας για το σημείο σύνδεσής τους (διμεταλλικά, πίσσα, κλπ). Η σύνδεση αυτή μπορεί να γίνει μόνον εάν ο χάλκινος αγωγός είναι επικασσιτερωμένος ή μονωμένος με ηλεκτρομονωτικό υλικό πχ PVC και επί πλέον το σημείο σύνδεσης τοποθετηθεί μέσα σε φρεάτιο και προστατευτεί με θερμή πίσσα.

Δεν πραγματοποιούμε ισοδυναμικές συνδέσεις γεφυρώνοντας άμεσα είτε στο έδαφος, είτε στο εσωτερικό κτιρίου,χάλκινα ηλεκτρόδια γείωσης με υπόγειους χαλύβδινους σωλήνες παροχών του κτιρίου (π.χ. φυσικό αέριο ή ύδρευση) ή το αντίθετο (χαλύβδινο ηλεκτρόδιο γείωσης με χάλκινους σωλήνες). Η ισοδυναμική αυτή σύνδεση πρέπει να γίνεται μόνον με τη χρήση σπινθηριστή.

Δεν επιτρέπεται οι αγωγοί καθόδου ενός ΣΑΠ (Συστήματος Αντικεραυνικής Προστασίας) εφ' όσον καταλήγουν σε συμβατικό σύστημα γείωσης από χάλυβα, να εγκιβωτίζονται σε υποστηλώματα του κτιρίου.

ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΓΕΙΩΣΕΩΝ ΤΤ ΚΑΙ ΤΝ

Η συσκευή Α είναι συνδεδεμένη αποκλειστικά με άμεση γείωση (ΤΤ) αντίστασης RS. H συσκευή Β είναι συνδεδεμένη σε ουδετερογειωμένο σύστημα (TN) με αντίσταση γείωσης RB.

Αν RB > RS και ένας αγωγός φάσης ακουμπήσει το κέλυφος της συσκευής Α, οδηγώντας το ρεύμα σφάλματος στη Γη μέσω της Rs, αυτό το υψηλό ρεύμα σφάλματος θα περάσει αναγκαστικά, μέσω Γης, και από την RB μέχρι να φτάσει στον ουδέτερο κόμβο του μετασχηματιστή.
Αυτό θα έχει ως συνέπεια την, υψηλότερη από το αναμενόμενο, ανύψωση της τάσης του ουδετέρου και του αγωγού PE του TN συστήματος, για όσο διαρκεί το σφάλμα. 

Κατά την διάρκεια του σφάλματος, ακόμα κι αν η τάση επαφής UA στο κέλυφος της Α συσκευής είναι κάτω των 50V, αφού RB >> RS τότε η αντίστοιχη τάση UB στο κέλυφος της συσκευής Β (και στο κέλυφος όλων των άλλων ουδετερογειωμένων συσκευών του συστήματος) θα είναι μεγαλύτερη (από την UA). 

Όμως, όταν όλες οι διαφορετικές γειώσεις είναι συνδεδεμένες ισοδυναμικά (σύνδεση σε ισοδυναμική μπάρα και όχι διάσπαρτα μέσω των αγωγών PE της εγκατάστασης), το όποιο ρεύμα σφάλματος σε ένα σύστημα ΤΝ, θα προτιμήσει την οδό απ' ευθείας προς τον ουδέτερο του υποσταθμού. Τώρα πια η διάφορα μεταξύ RB και RS δεν προκαλεί πρόβλημα αφού είναι παράλληλα συνδεδεμένες και δρουν συμπληρωματικά η μια προς την άλλη για την συνολική γείωση του συστήματος.

Άρα συνολικά θα έχουμε:

Εξωθερμική συγκόλληση αγωγών γείωσης

Η μέθοδος της εξωθερμικής συγκόλλησης είναι ένας οικονομικός τρόπος ηλεκτρικών συνδέσεων. Η σύνδεση πραγματοποιείται με την τήξη των υπό σύνδεση αγωγών σε μία ενιαία μάζα και δεν έχει καμία σχέση με την συγκόλληση δύο αγωγών με λιωμένο μέταλλο ή μηχανικό σύνδεσμο έχοντας ικανότητα διελεύσεως ρεύματος μεγαλύτερη από τον αγωγό.

Η σύνδεση πραγματοποιείται με εξώθερμη αντίδραση που παράγει ένα υπέρθερμο λιωμένο χαλκό που τήκει τα άκρα των υπό σύνδεση μεταλλικών επιφανειών και συγκολλούνται μεταξύ τους σε μία ενιαία μάζα. Για να γίνει σύνδεση, χρησιμοποιείται ένα ελαφρύ καλούπι από γραφίτη μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η εξώθερμη αντίδραση δίνοντας την μορφή της σύνδεσης.

Οι συγκολλήσεις με αυτή την μέθοδο δεν μεταβάλλονται κατά την διάρκεια του χρόνου και αντέχουν κάτω από τις πλέον δυσμενείς περιβαντολλογικές συνθήκες. Από τα βασικά πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου, είναι ότι πραγματοποιούνται με τον ίδιο τρόπο ηλεκτρικές συνδέσεις χαλκού-χαλκού, χαλκού-χάλυβα, χάλυβα-χάλυβα, αλουμινίου-χαλκού, αλουμινίου-αλουμινίου, χωρίς να απαιτείται εξωτερική πηγή θερμότητας ή ενέργειας. Το απαιτούμενο υλικό συγκόλλησης που είναι συσκευασμένο σε πλαστικά κυάθια τοποθετείται στο χώρο τήξεως του καλουπιού.

Το υλικό αυτό σκεπάζεται με το υλικό αρχικής εναύσεως που με την βοήθεια ειδικού αναπτήρα με τσακμακόπετρα αναφλέγεται και μεταδίδει την ανάφλεξη στο συγκολλητικό υλικό. Η αναπτυσσόμενη θερμότης, τήκει τον δίσκο που κλείνει την δίοδο στον χώρο όπου εθρίσκονται τα προς σύνδεση μεταλλικά μέρη που είναι κατάλληλα διαμορφωμένος να δεχθεί την απαιτούμενη ποσότητα του συγκολλητικού υλικού. Η αναπτυσσόμενη θερμότητα του τηκομένου υλικού που γεμίζει τον χώρο όπου βρίσκονται οι μεταλλικές επιφάνειες τήκει τα προς σύνδεση μέρη δημιουργώντας έτσι μία ομοιόμορφη εννιαία μάζα. Για να πραγματοποιηθεί μία σύνδεση απαιτείται ένα συγκεκριμένο καλούπι, μία συγκεκριμένη ποσότητα συγκολλητικού υλικού, μία χειρολαβή, για το κράτημα και το κλείσιμο του καλουπιού καθώς και ένα καθαριστικό καλουπιού.

Πλεονεκτήματα της μεθόδου

• έχει ικανότητα διέλευσης ρεύματος μεγαλύτερης τιμής από το ρεύμα που διαρρέει τους συγκολλημένους αγωγούς
• δεν διαβρώνεται με την πάροδο του χρόνου
• είναι μόνιμη σύνδεση η οποία δεν κόβεται ή χαλαρώνει
• αντέχει σε επαναλαμβανόμενα σφάλματα
• έχει χαμηλό κόστος εγκατάστασης
• εκτελείται με φθηνό και ελαφρύ εξοπλισμό
• εκτελείται σε πολύ μικρό χρόνο στο χώρο του έργου
• δεν απαιτείται ειδικευμένος τεχνίτης για τη πραγματοποίηση της συγκόλλησης
• δεν απαιτείται εξωτερική πηγή ενέργειας (ρεύμα, φιάλη αερίου κ.λ.π.)
• αρκεί μόνο οπτικός έλεγχος της ποιότητας της συγκόλλησης

Διαδικασία εκτέλεσης των ενώσεων

1)   Αφού θερμάνουμε το καλούπι τοποθετούμε κατάλληλα τους αγωγούς μέσα σε αυτό.

Κλείστε το καλούπι με τη βοήθεια της χειρολαβής

2)   Τοποθετούμε τον μεταλλικό δίσκο συγκράτησης της σκόνης στην αντίστοιχη υποδοχή καλουπιού.

3)    Αδειάζουμε την σκόνη επάνω στον δίσκο συγκράτησης, γεμίζοντας τον αντίστοιχο θύλακα.

4)   Αφού κλείσουμε το σκέπασμα «ανάβουμε» την σκόνη με τον κατάλληλο αναπτήρα.

5)   Προκαλείται εξώθερμη αντίδραση και η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί την τήξη των προς συγκόλληση αγωγών.

6)   Αφού πραγματοποιηθεί η κόλληση, καθαρίζεται το καλούπι.

Λόγω της μεγάλης ποικιλίας μορφών συνδέσεων που πρακτικά είναι απεριόριστες, παρακάτω εμφανίζονται οι συνηθέστερες.

πηγή :elemko.gr

Δείτε πως γίνεται στα παρακάτω video

Πόσα Ωμ πρέπει να είναι η αντίσταση γείωσης;

Το θέμα αυτό θα αναλυθεί ξεχωριστά για εγκαταστάσεις που τροφοδοτούνται από δίκτυα ΤΤ και για εγκαταστάσεις που τροφοδοτούνται από δίκτυα ΤΝ.

θα γίνεται μια προσπάθεια ώστε η παρουσίαση της ενότητας να είναι περισσότερο πρακτική και λιγότερο θεωρητική.

Μέγιστη αποδεκτή τιμή αντίστασης γείωσης στις εγκαταστάσεις σε δίκτυα ΤΤ

Ξεκινώντας με τις εγκαταστάσεις που τροφοδοτούνται από δίκτυα ΤΤ (άμεσης γείωσης) της Αττικής, οι απαιτήσεις για τις μετρήσεις αυτές είναι γενικά  απαιτητές και πρέπει να γίνονται πάντα στις νέες (στους αρχικούς ελέγχους) αλλά και στις παλιές εγκαταστάσεις (στους επανελέγχους τους).

Βέβαια, είναι σαφές ότι για να υπάρξει πραγματική προστασία στις εγκαταστάσεις αυτές με όργανα προστασίας μόνο μικροαυτομάτους ή ασφάλειες τήξεως (βάσει του ΕΛΟΤ HD 384), θα πρέπει η αντίσταση γείωσης του ηλεκτροδίου που προστατεύει την εγκατάσταση να είναι μικρότερη του 1,0 Ω. Αυτό είναι πρακτικά και οικονομικά πολύ δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς ένα πολύ εκτεταμένο ηλεκτρόδιο όπως το δημόσιο δίκτυο ύδρευσης. Όμως, το δίκτυο  - ηλεκτρόδιο αυτό πρέπει να ξεχαστεί για τις εγκαταστάσεις της Αττικής (το ίδιο έχει συμβεί και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης). Έτσι, ρόλο προστασίας στις εγκαταστάσεις αυτές αναλαμβάνουν οι διατάξεις διαφορικού ρεύματος, αν και όπως είναι γνωστό πρόκειται για πρόσθετο μέσο προστασίας.

Με βάση την παράγραφο 413.1.4.3  του ΕΛΟΤ HD 384, η εφαρμογή του υπολογισμού RA x Iα <= 50V δημιουργεί προβληματισμούς στην πράξη.
όπου: RA είναι το άθροισμα των αντιστάσεων του ηλεκτροδίου γείωσης και του αγωγού προστασίας,
Iα είναι το ρεύμα που εξασφαλίζει την αυτόματη απόζευξη της διάταξης προστασίας και αν η διάταξη προστασίας είναι μία διάταξη διαφορικού ρεύματος (ακαριαίας λειτουργίας ή με χρονική καθυστέρηση), όπου Iα είναι το ονομαστικό διαφορικό ρεύμα λειτουργίας της ΙΔΝ

Θεωρητικά, για διάταξη  διαφορικού ρεύματος με ΙΔΝ = Iα = 30 mA, προκύπτει μια πολύ μεγάλη RA , μεγαλύτερη από 1 ΚΩ (50V/0,03A=1667Ω), η οποία βέβαια κάθε άλλο παρά πραγματική προστασία θα μπορούσε να προσφέρει.

Βέβαια είναι γενικά γνωστό και αποδεκτό, ότι μια τέτοια αντίσταση γείωσης δεν εμπνέει καμιά σιγουριά. Για αυτό σε αρκετές χώρες, στην πράξη θέτουν το όριο αυτό πολύ χαμηλότερα (π.χ. 25V, 10V, 5V κλπ). Η μέγιστη επιτρεπτή τάση επαφής των 50 V αλλά και μικρότερες τάσεις από αυτήν, μπορεί να μην σκοτώνουν, αλλά σοκάρουν (κοινώς τινάζουν) τους ανθρώπους πολύ έντονα και ενοχλητικά.

Ένα μικρό παράδειγμα από την πράξη για σκέψεις και προβληματισμό:

Κλασική πολυκατοικία στην Αθήνα με 40 διαμερίσματα και μερικά καταστήματα, τα οποία πρέπει να προστατευτούν με ένα κοινό ηλεκτρόδιο γείωσης. Το ηλεκτρόδιο γείωσης της πολυκατοικίας (π.χ. τρίγωνο σε μπαζωμένο έδαφος) δίδει μια μεγάλη αντίσταση γείωσης π.χ. 50Ω.
Σε κάθε διαμέρισμα, στα καταστήματα του ισογείου αλλά και στα κοινόχρηστα υπάρχει μια διάταξη διαφορικού ρεύματος ΙΔΝ = Iα = 30 mA όπως προβλέπει η ηλεκτρολογική νομοθεσία , λειτουργεί σωστά και δεν έχει παρακαμφθεί, άρα προστατεύει και όλα είναι ηλεκτρολογικά σωστά (πολύ ωραία, θεωρητικά).

Όμως, σε διαμερίσματα και καταστήματα προκύπτουν διάφορα μικρορεύματα διαρροής, τα οποία δεν δημιουργούν συνθήκες απόζευξης στις διατάξεις διαφορικού ρεύματος τους, αλλά συγκεντρώνονται όλα αυτά τα ρεύματα στο ηλεκτρόδιο γείωσης και κάνουν όλα μαζί π.χ. 200 mA=0,2A.
Τότε στο ηλεκτρόδιο εμφανίζεται μια τάση ως προς την γη 50Ω x 0,2Α = 10V. Η τάση αυτή των 10V εμφανίζεται σε όλα τα μεταλλικά μέρη της πολυκατοικίας τα οποία είναι συνδεδεμένα με αγωγό προστασίας (γείωσης) της ηλεκτρικής εγκατάστασης, π.χ. τους ηλεκτρικούς θερμοσίφωνες.

Έχει διαπιστωθεί ότι έχουμε ανθρώπους «ηλεκτροευαίσθητους» αλλά και «ηλεκτροαναίσθητους».
Οι «ηλεκτροευαίσθητοι» ενοχλούνται πολύ και αισθάνονται άσχημα και με πολύ μικρές τάσεις επαφής, οι οποίες μπορεί να είναι και μικρότερες και από 10V. Τότε ακούγονται παράπονα όπως, μας τινάζει το ρεύμα στο μπάνιο, μας τσιμπάνε οι βρύσες κλπ.

Όμως τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα αν και όταν σε ένα από όλα τα διαμερίσματα ή τα καταστήματα της πολυκατοικίας αφαιρεθεί (π.χ. λόγω διαρροών) ή παρακαμφθεί (π.χ. με bypass) η διάταξη διαφορικού ρεύματος του και υπάρξει σφάλμα μόνωσης σε κάποια ηλεκτρική συσκευή του.
Στο διαμέρισμα λοιπόν ή στο κατάστημα που αφαιρέθηκε η διάταξη διαφορικού ρεύματος του δημιουργείται μια μικρή διαρροή, π.χ. στο ψυγείο, η οποία δίδει ένα ρεύμα σφάλματος π.χ. 1Α . Με ένα τέτοιο ρεύμα κανένας συνηθισμένος μικροαυτόματος (π.χ. Β10Α) ή ασφάλεια τήξεως δεν θα διακόψει.
Όμως τότε η τάση επαφής στο ηλεκτρόδιο των 50Ω θα ξεπεράσει τα 50V (1,2A*50Ω=60V)(γιατί αθροίζονται εκεί και τα μικρορεύματα των άλλων εγκαταστάσεων του κτιρίου) και τότε όλα τα μεταλλικά μέρη των ηλεκτρικών συσκευών  όλων των διαμερισμάτων και των καταστημάτων που διασυνδέονται με τους αγωγούς προστασίας, οι οποίοι καταλήγουν στο ηλεκτρόδιο γείωσης, αρχίζουν να γίνονται πολύ επικίνδυνα.

Σε αυτήν την περίπτωση και οι διατάξεις διαφορικού ρεύματος των άλλων διαμερισμάτων ή καταστημάτων δεν είναι σίγουρο ότι θα αντιδράσουν, γιατί δεν ανιχνεύουν το ρεύμα διαρροής, επειδή αυτό παράγεται από άλλη εγκατάσταση την οποία δεν επιτηρούν.
Συμπερασματικά, η ασφάλεια των εγκαταστάσεων του κτιρίου αυτού χωρίς πολύ χαμηλή αντίσταση γείωσης είναι σε κίνδυνο. 

Αν στον παραπάνω τύπο λάβουμε υπόψη για το Iα μόνο τα κύρια μέσα προστασίας τους μικροαυτομάτους, θα πρέπει η αντίσταση γείωσης των ηλεκτροδίων να είναι εξασφαλισμένα μικρότερη του 1Ω με βάση τον παρακάτω πίνακα, ώστε να υπάρχει πραγματική προστασία όπως έχει αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο.

Πως μπορούν να προστατευθούν οι καταναλωτές σε αυτές τις περιπτώσεις; Ποια μέγιστη τιμή γείωσης θα μπορούσε να είναι αποδεκτή;

Με βάση τα αναφερθέντα ο γράφων έχει να θέσει σε σκέψη και προβληματισμό μια πρόταση:

-Στον υπολογισμό RA x Iα <= 50V (όταν και αν χρησιμοποιείται), της παραγράφου 413.1.4.3 του προτύπου ΕΛΟΤ HD384, προτείνεται να γίνουμε αυστηρότεροι του προτύπου και να υπολογίζεται τάση επαφής αντί των 50V μια τάση πολύ μικρότερη, π.χ. 3V για να υπάρχει μεγαλύτερη σιγουριά και για τον ηλεκτρολόγο αλλά και για τους χρήστες της εγκατάστασης .

-Το Iα να υπολογίζεται με βάση το πόσες διατάξεις διαφορικού ρεύματος των εγκαταστάσεων ή της εγκατάστασης μπορούν να βρεθούν στην ίδια φάση και τα ρεύματα τους να καταλήγουν στο κοινό ηλεκτρόδιο γείωσης. Ακραία κατάσταση θα πουν κάποιοι βέβαια, αλλά μην ξεχνάμε, συζητάμε για μια πρόταση.

- Να ενημερώνονται σαφώς και συστηματικά όλοι οι χρήστες των εγκαταστάσεων που συνδέονται στο συγκεκριμένο ηλεκτρόδιο γείωσης για ‘’ηλεκτρολογική  πειθαρχία’’ στο κτίριο. Αυτό θα σημαίνει συστηματικό έλεγχο καλής λειτουργίας των μέτρων προστασίας και σε καμία περίπτωση παράκαμψη ή αφαίρεση των διατάξεων διαφορικού ρεύματος όπως και μη τήρηση των μέγιστων επιτρεπτών ρευμάτων των αγωγών.

-Να συμφωνείται συχνότερος επανέλεγχος των μέτρων προστασίας των εγκαταστάσεων του κτιρίου για μείωση του ρίσκου.  Σίγουρα η πρόταση αυτή χρειάζεται ευρύτερη συζήτηση και επεξεργασία και ο γράφων θα χαρεί να έχει ανάδραση από τον ηλεκτρολογικό κλάδο. Όμως έτσι θα υπάρχει μια ξεκάθαρη αφετηρία αναφοράς και βέβαια η αποσύνδεση των γειώσεων από το δημόσιο δίκτυο ύδρευσης.

Μέγιστη αποδεκτή τιμή αντίστασης γείωσης στις εγκαταστάσεις σε δίκτυα ΤΝ

Το ερώτημα που τίθεται συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις σφάλματος είναι, με ποιες  αντιστάσεις γείωσης και με ποιο ρεύμα μέσω του ηλεκτροδίου γείωσης προς γη αρχίζει να γίνεται επικίνδυνη μια εγκατάσταση σε περίπτωση πλήρους διακοπής του PEN; 
Στην περίπτωση αυτή το αποκομμένο τμήμα συμπεριφέρεται περίπου σαν ΤΤ
Απαντήσεις στο ερώτημα αυτό δίνει ο παρακάτω πίνακας.

Από τον πίνακα αυτόν προκύπτει ξεκάθαρα ότι η επικινδυνότητα γίνεται μεγαλύτερη όσο αυξάνεται  το ρεύμα προς γη (το οποίο σε αυτές τις περιπτώσεις εξαρτάται κυρίως από καταναλώσεις) και όσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση γείωσης του ηλεκτροδίου.  Μερικά παραδείγματα για προβληματισμό με βάση τον πίνακα αυτόν:

Μια γραμμή που ασφαλίζεται με αυτόματη ασφάλεια Β10Α και η οποία για να κάνει απόζευξη εντός προκαθορισμένου χρόνου 5 sec θα πρέπει να διαρρέεται από ρεύμα 2,5*Ιον=2,5*10=25Α.
Η πιθανή αντίσταση αγωγών ΡΕ είναι 0,5Ω.
Η τάση επαφής στα μεταλλικά μέρη θα πρέπει να είναι μικρότερη από 50V. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει η αναγκαία τιμή του ηλεκτροδίου γείωσης να είναι:

Rγ+Rαγωγών=V/I=50/25=2 άρα Rγ=1,50 Ω

-Σε μια εγκατάσταση σε δίκτυο TN το ηλεκτρόδιο γείωσης της με 5Ω αντίσταση γείωσης δεν παρέχει ασφάλεια σε περίπτωση διακοπής του PEN και όταν χρειαστεί να ρέει ρεύμα προς το ηλεκτρόδιο μεγαλύτερο από 9,3 Α γιατί τότε η τάση επαφής ξεπερνά τα 50V. 

V=I*(Rγ+Rαγωγών)=9,3*(5+0,5)=51.15V

-Για τους ίδιους λόγους σε μια εγκατάσταση σε δίκτυο TN το ηλεκτρόδιο γείωσης της με 20Ω αντίσταση γείωσης δεν παρέχει ασφάλεια σε περίπτωση διακοπής του PEN και όταν χρειαστεί να ρέει ρεύμα προς το ηλεκτρόδιο μεγαλύτερο από 2,5 Α. 

V=I*(Rγ+Rαγωγών)=2,5*(20+0,5)=51.25V

Επομένως και στις εγκαταστάσεις σε δίκτυα ΤΝ η χαμηλή αντίσταση γείωσης προσφέρει ουσιαστική προστασία και σε περιπτώσεις διακοπής του PEN.

Συμπερασματικά, πόσα Ωμ πρέπει να είναι η αντίσταση γείωσης της μετρούμενης εγκατάστασης;

Η απλή απάντηση είναι, όσο λιγότερα τόσο ασφαλέστερη θα είναι η ηλεκτρική εγκατάσταση. Η ακριβέστερη απάντηση πρέπει να είναι, τόσα όσα χρειάζονται για να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία των μέτρων προστασίας που έχει ορίσει η νομοθεσία και που έχουν επιλεγεί στην εγκατάσταση με την μετρούμενη γείωση.
Αν όχι, ή το σύστημα γείωσης χρειάζεται βελτίωση (ένα άλλο μεγάλο και βασικό θέμα…), ή τα μέτρα προστασίας χρειάζονται αλλαγή, βελτίωση ή και τα δύο. Επίσης μπορεί ο επανέλεγχος των μέτρων προστασίας της εγκατάστασης να πρέπει να γίνεται συχνότερα από τα μέγιστα όρια που δίδει η νομοθεσία.
Ο ορισμός αυθαίρετων τιμών για τα όρια των μετρήσεων γείωσης χωρίς στοιχεία, χωρίς αιτιολόγηση, δημιουργεί κινδύνους και λανθασμένα συμπεράσματα και πολλές φορές και λανθασμένες αποφάσεις. 

Θεωρητικά βέβαια υπάρχει ένας διαχωρισμός ευθυνών: Στα δημόσια ηλεκτρικά δίκτυα διανομής χαμηλής τάσης ο διαχειριστής του δικτύου διανομής (π.χ. ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.) έχει την ευθύνη για την ασφαλή λειτουργία του δικτύου του μέχρι και τον μετρητή ή τον υποσταθμό του πελάτη. Μετά τον μετρητή ή τον υποσταθμό, την ευθύνη της ασφαλούς λειτουργίας της ηλεκτρικής εγκατάστασης την έχει ο ηλεκτρολόγος που υπογράφει την Υπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη της εγκατάστασης αυτής.

Εδώ τίθεται ένα ερώτημα: Είναι υποχρεωμένος ο πελάτης, ο ιδιοκτήτης μιας ηλεκτρικής εγκατάστασης  να λαμβάνει μέτρα προστασίας για όλες τις απρόβλεπτες αλλαγές ή για τις αστοχίες του δικτύου διανομής;
Βέβαια το ίδιο ερώτημα τίθεται και για τον ηλεκτρολόγο για τον οποίο ο γράφων έχει να θέσει μια πρόταση:

Ο ηλεκτρολόγος που αναλαμβάνει την ευθύνη μιας ηλεκτρικής εγκατάστασης θα είναι χρήσιμο να κάνει μια πρακτική εκτίμηση ρίσκου για την σταθερότητα και την προστασία που παρέχει η γείωση της εγκατάστασης του.

Για παράδειγμα, υπόγειο ή εναέριο δημόσιο δίκτυο διανομής, απόσταση από τον υποσταθμό, ηλικία δικτύου διανομής, συχνότητα βλαβών του δικτύου διανομής, πυκνότητα γειτονικών ηλεκτροδίων, συνθήκες εδάφους, δυνατότητες χρήσης πρόσθετων ηλεκτροδίων κλπ.  Με βάση τα αποτελέσματα του, να ενημερώνει τον πελάτη του και να αποφασίζουν από κοινού για τα εκτός από τα απαιτούμενα από την νομοθεσία μέτρα προστασίας, με σχέσεις κόστους – αποτελεσματικότητας.

Από την προσέγγιση αυτή μπορεί να προκύψουν και άλλες λύσεις ή ιδέες. Όπως π.χ. αν τα μέτρα προστασίας είναι τα καλύτερα που μπορούν να ληφθούν, αν οι δυνατότητες βελτίωσης της γείωσης  έχουν ελαχιστοποιηθεί ή αν είναι οικονομικά ασύμφορες, αν το δίκτυο διανομής έχει προβληματική λειτουργία, τότε ίσως ο επανέλεγχος των μέτρων προστασίας της εγκατάστασης θα πρέπει να συμφωνηθεί σε μικρότερα χρονικά διαστήματα από αυτά που ορίζει η νομοθεσία, όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω. Έτσι, τυχόν προβλήματα που αφορούν την ασφαλή λειτουργία της εγκατάστασης μπορεί να εντοπιστούν έγκαιρα και πριν δημιουργήσουν επικίνδυνες καταστάσεις.

Ο ηλεκτρολόγος που αναλαμβάνει την ευθύνη μιας ηλεκτρικής εγκατάστασης και υπογράφει Υπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη είτε σε αρχικό έλεγχο, είτε σε επανέλεγχο, θα πρέπει να ελέγχει, να μετρά, να σκέπτεται, να παρατηρεί, γενικά να σκέφτεται ηλεκτρολογικά, να ενημερώνει - να συζητά με τον ιδιοκτήτη της και να αποφασίζει. Θα πρέπει ακόμη να ληφθεί υπόψη, ότι ο υπογράφων σε έναν επανέλεγχο αναλαμβάνει την ευθύνη για ότι γίνει και από όποιους έχει γίνει μέχρι τότε στην εγκατάσταση. Όλα αυτά, για να ελαχιστοποιηθεί το ρίσκο και η πιθανότητα στο να μη συμβεί ατύχημα από ηλεκτρικά αίτια στην εγκατάσταση.
Γιατί τότε ισχύει για τον ηλεκτρολόγο η 11η εντολή: Ου μπλέξεις….

πηγή:Γιώργος Σαρρής

Επίσης μπορείτε να διαβάσετε για τα όρια αντίστασης γείωσης σε Ευρωπαικές χώρες

   

Το πρόβλημα της γείωσης στην περιοχή του λεκανοπεδίου

Γιατί δεν εφαρμόστηκε η ουδετερογείωση στην περιοχή του λεκανοπεδίου

Μέχρι το τέλος του 1960 η ηλεκτροδότηση της πρωτεύουσας γινόταν από την Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών Πειραιώς (ΗΕΑΠ) η οποία ήταν ιδιωτική  Αγγλική. Από την αρχή του 1961 η ΗΕΑΠ περιήλθε στη ΔΕΗ.
Όταν όμως ανέλαβε την ευθύνη η ΔΕΗ, στην περιοχή υπήρχαν περισσότερες από 1000000 παροχές σε εγκαταστάσεις με άμεση γείωση στο δίκτυο ύδρευσης.

Η αλλαγή της μεθόδου γείωσης ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατη

Μετά όμως από την τροποποίηση των κανονισμών του 1973 γίνεται προοδευτικά μια προετοιμασία για την εφαρμογή της ουδετέρωσης και στην πρωτεύουσα. Τούτο όμως απαιτεί μακροχρόνια προετοιμασία.

Περιοχές Άμεσης Γείωσης Και Ουδετέρωσης

1. Περιοχές στις οποίες εφαρμόζεται το σύστημα σύνδεσης της άμεσης γείωσης (ΤΤ), είναι:
Άγιος Στέφανος, Άνω Λιόσια, Ασπρόπυργος, Αχαρνές, Βάρη μέχρι Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Βάρκιζα παραλιακή  περιοχή μέχρι Σούνιο, Βαρυμπόμπη, Βούλα & τμήμα του Πανοράματος Βούλας, Βουλιαγμένη, Γλυκά νερά, Διόνυσος, Ελευσίνα, Θρακομακεδόνες, Κίουρκα, Κρυονέρι, Μαγούλα (πλήν δυτικού τμήματος), Μάντρα (πλήν δυτικού τμήματος), Παιανία, Παλλήνη, Πικέρμι, Σταμάτα, Σταυρός, τμήμα της Φυλής. 

Τα συστήματα τροφοδότησης, στα οποία εφαρμόζεται το σύστημα άμεσης γείωσης ΤΤ, έχουν τον ουδέτερο άμεσα συνδεδεμένο προς τη γη (ουδέτερος κόμβος μετασχηματιστή), ενώ τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη της εγκατάστασης συνδέονται με το ηλεκτρόδιο γείωσης της εγκατάστασης ηλεκτρικώς ανεξάρτητο από τη γείωση του συστήματος τροφοδότησης.

2. Περιοχές στις οποίες εφαρμόζεται οριακά το σύστημα σύνδεσης γείωσης με ουδετέρωση (ΤΝ), είναι:
Αγία Σωτήρα – Δυτική περιοχή Μάντρας, Αυλώνα, Βάρη ανατολικά της  Σχολής Ευελπίδων, Βαρνάβας, τμήμα απο το Πανόραμα Βούλας, Γραμματικό, Καλύβια, Καπανδρίτι, Καπανδριτίου Γέφυρα, Κορωπί, Λουτρόπυργος, τμήμα κοινότητας Μαγούλας, Μαλακάσα, Μαραθώνας, Μαρκόπουλο, Νέα Μάκρη, Ντράφι Πεντέλης, έξοδος Πικερμίου προς Ραφήνα και Σπάτα, Πολυδένδρι, Σούνιο, Σπάτα, τμήμα της  κοινότητας Φυλής  (Χασιά).

Για την κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση θα πρέπει:Να ζητείται από το τοπικό γραφείο της ΔΕΗ και να δίνεται εγγράφως στον Ηλεκτρολόγο, το σύστημα σύνδεσης γείωσης που εφαρμόζει αυτή (η ΔΕΗ) στην περιοχή που ανήκει η συγκεκριμένη ηλεκτρική εγκατάσταση.


Το πρόβλημα

*Η γείωση σε μία ηλεκτρική εγκατάσταση αποτελεί τον κύριο και βασικό παράγοντα προστασίας του καταναλωτή από ηλεκτροπληξία.
Με τη  σωστή  κατασκευή  γείωσης αποφεύγουμε  την πρόκληση  βλάβης  στους χρήστες της  ηλεκτρικής εγκατάστασης  σε περίπτωση  διαρροής, γιατί το ρεύμα οδεύει προς τη γη, μέσω του αγωγού  γείωσης  χωρίς να περάσει μέσα απο το σώμα μας.
Ιδιαίτερα στην περιοχή της Αθήνας, του Πειραιά και των προαστίων τους που προστατεύονται με άμεση γείωση, η κατάσταση χειροτερεύει αφού υπάρχουν γειώσεις με 100, 200, 500 και 1000 φορές μεγαλύτερη αντίσταση από εκείνη που επέβαλλαν και επιβάλλουν οι κανονισμοί, τόσο οι καταργηθέντες όσο και το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 που τους αντικατέστησε.

Από τη δεκαετία του 1960, η ΕΥΔΑΠ άρχισε να χρησιμοποιεί στα δίκτυά της μη μεταλλικούς σωλήνες, οπότε και οι γειώσεις που είχαν ως ηλεκτρόδιο προστασίας το δίκτυο ύδρευσης άρχισαν να γίνονται επικίνδυνες.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η ΕΥΔΑΠ πολύ ορθά, με ανακοίνωσή της ενημέρωσε τους καταναλωτές, το αρμόδιο Υπουργείο Βιομηχανίας και τους ηλεκτρολόγους για τη μη προστασία τους από γειώσεις στο δίκτυο υδρεύσεως.

Το Υπουργείο Βιομηχανίας έσπευσε το 1973 να τροποποιήσει τους τότε ισχύοντες κανονισμούς, αλλά κανένα κρατικό όργανο δεν πραγματοποίησε έστω κι ένα δειγματοληπτικό έλεγχο ώστε να ληφθούν κάποια ουσιαστικά μέτρα για την εφαρμογή τους.
 Κάτω από αυτές τις συνθήκες άρχισαν να γίνονται γειώσεις τυπικού χαρακτήρα με μικρά και μη αποτελεσματικά ηλεκτρόδια που παρουσίαζαν αντίσταση 20-1000 Ω αντί της ορθής που έπρεπε να είναι κάτω του 1Ω.*

Όσον αφορά για τη γείωση στους σωλήνες ύδρευσης ο ΕΛΟΤ HD384 αναφέρει στη παράγραφο 542.2.5
Οι µεταλλικοί σωλήνες ύδρευσης µπορούν να χρησιµοποιούνται ως ηλεκτρόδια γείωσης µόνον εφόσον υπάρχει η συγκατάθεση του φορέα που είναι αρµόδιος για την παροχή του νερού και εφόσον υπάρχει κατάλληλη διαδικασία που θα εξασφαλίζει, ότι ο χρήστης της ηλεκτρικής εγκατάστασης θα ειδοποιείται εγκαίρως για κάθε σχεδιαζόµενη αλλαγή στο σύστηµα των σωληνώσεων ύδρευσης.

Υπάρχει βέβαια το παρακάτω ΦΕΚ που απαγορεύει τα παραπάνω και υπερισχύει η ελληνική νομοθεσία

Αρ. Φύλλου 552- 26 Μαρτίου 2009-2.5.8. Απαγορεύεται η γείωση των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων των ακινήτων επί των υδραυλικών εγκαταστάσεων έστω και αν γεφυρώνεται η θέση του μετρητή. Το δίκτυο της Ε.ΥΔ.Α.Π. δεν εξασφαλίζει μεταλλική συνέχεια δεδομένου ότι οι αγωγοί και άλλα εξαρτήματα τους κατά μεγάλο ποσοστό δεν είναι από αγώγιμο υλικό. Οι υδρευόμενοι είναι αποκλειστικά και προσωπικά υπεύθυνοι για την μη τήρηση της απαγόρευσης αυτής. Η Ε.ΥΔ.Α.Π. διατηρεί ακέραιο το δικαίωμα της διακοπής της υδροδότησης, μέχρι την άρση της παρανομίας. Οι ζημιές που είναι δυνατόν να προκληθούν στις εγκαταστάσεις της Ε.ΥΔ.Α.Π. από αυτόν τον τρόπο γείωσης, βαρύνουν τον υδρευόμενο. Επίσης ο υδρευόμενος είναι υπεύθυνος για κάθε ατύχημα που είναι δυνατόν να προ− κληθεί από την αιτία αυτή στο προσωπικό της Ε.ΥΔ.Α.Π. ή σε κάθε τρίτο

*Στις κακές γειώσεις με τις μεγάλες αντιστάσεις, στην Αττική συντελεί και το μη αγώγιμο έδαφος.
Υπήρξαν περιπτώσεις που χρειάστηκε τρύπα 42 μέτρων στην οποία τοποθετήθηκε ηλεκτρόδιο γείωσης 2 ιντσών μήκους 42 μέτρων για να επιτευχθεί η επιθυμητή αντίσταση γείωσης.

Όταν όμως αυτό το βάθος γεώτρησης απαιτήθηκε κοντά στη λεωφόρο Βουλιαγμένης στην Αργυρούπολη, τι μπορούμε να περιμένουμε στους πρόποδες του Υμηττού, την Πετρούπολη και σε άλλα ανάλογα εδάφη;

Με την επιβολή της υποχρέωσης κατασκευής θεμελιακών γειώσεων στα νέα κτίρια, επήλθε κάποια βελτίωση αλλά δεν θα πρέπει να επαναπαυόμαστε. Μετρήθηκαν θεμελιακές γειώσεις στις οποίες διαπιστώθηκε αντίσταση μέχρι και 10Ω σε μη βραχώδη εδάφη.
 Αντίθετα, σε βραχώδη εδάφη θα συναντήσουμε θεμελιακές γειώσεις με αντίσταση 20, 40 και 60Ω.

Γίνεται αναφορά στη συμπλήρωση αυτών των γειώσεων με ηλεκτρόδια γειώσεως εκτός οικοδομής. 
Όταν όμως η ίδια η θεμελιακή γείωση παρουσιάζει αντίσταση 20 ή 40 Ω, τι μπορούμε να περιμένουμε από ένα πρόσθετο ηλεκτρόδιο; Ακόμη και αν θέλουμε να προσθέσουμε πολλά ηλεκτρόδια γείωσης, που θα τα βάλουμε σε ένα οικόπεδο με μικρό ακάλυπτο χώρο, που πολλές φορές είναι μικρότερος από 30 τ.μ, από τα οποία τα 20 έχουν καλυφθεί από τσιμέντο που κάνει αδύνατη την είσοδο νερού; Τι αποτέλεσμα θα μπορούσε να έχει μια πρόσθετη γείωση σε μη αγώγιμο χώρο όταν η ίδια η θεμελιακή είναι 20 ή 40 φορές μεγαλύτερη της κανονικής; Τι θα προσφέρει μια πρόσθετη γείωση στο Δάσος Χαϊδαρίου ή στο Γαλάτσι ή στους πρόποδες του Υμηττού; Κάτω από αυτές τις συνθήκες θα μπορούσαμε να πούμε ότι η θεμελιακή γείωση ίσως να έλυσε το πρόβλημα στις περιοχές της Καλλιθέας, του Μοσχάτου, τμήματος του Περιστερίου και του Αιγάλεω αλλά δε θα το λύσει ποτέ στα βραχώδη εδάφη.

Η λύση του προβλήματος

Η μόνη λύση του προβλήματος είναι η προοδευτική ένταξη της περιοχής πρωτευούσης στην ουδετέρωση. Είναι γεγονός ότι η αλλαγή της μεθόδου γειώσεως στην Αθήνα δημιουργεί σοβαρά κατασκευαστικά και οικονομικά προβλήματα στις οικοδομές που έγιναν προ του 1975. Αν όμως περιμένουμε τη μελλοντική ανακατασκευή των οικοδομών μάλλον θα παραδώσουμε τη σκυτάλη στους ηλεκτρολόγους της επόμενης γενιάς και το κακό θα συνεχίζεται και κατά την επόμενη εκατονταετία. Γι’ αυτό το λόγο, ας παραβλέψουμε το κόστος το οποίο θα είναι μικρότερο από εκείνο της απειλούμενης ζωής των ανθρώπων. Είναι καιρός για το ίδιο το κράτος, να αναλάβει τις ευθύνες του, τόσο ως προς την επιτάχυνση επίλυσης του προβλήματος, όσο και ως προς το δειγματοληπτικό έλεγχο των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, ο οποίος μένει στα χαρτιά επί 46 χρόνια.*

Δύο πράγματα που πρέπει να έχουμε υπόψη μας για το δίκτυο ΤΤ

Μέχρι λοιπόν να ενταχθεί όλο το λακανοπέδιο στο σύστημα της ουδετερογείωσης θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας δύο σημαντικά πράγματα για το σύστημα γείωσης ΤΤ.

1) Σε αντίθεση με το σύστημα ΤΝ που το πρότυπο δεν επιβάλλει την μέτρηση της αντίστασης γείωσης, αν το δίκτυο της ΔΕΗ που τροφοδοτεί την εγκατάσταση είναι σύστημα TT, τότε όπως προκύπτει από την παράγραφο 612.6.2 υπάρχει απαίτηση μέτρησης της αντίστασης γείωσης και το πρότυπο αποδέχεται μόνο τον τρόπο μέτρησης με τα βοηθητικά ηλεκτρόδια.

Στην ίδια παράγραφο του προτύπου αναφέρεται ότι αν η μέτρηση αυτή λόγω της θέσης της εγκατάστασης δεν είναι πρακτικά εφικτή, μπορεί να γίνεται μέτρηση του βρόγχου σφάλματος, προσέχοντας τα παρακάτω:

Ο βρόχος σφάλματος σε συστήματα γειώσεων TT

Στο σύστημα γείωσης ΤΤ (άμεση γείωση) σε περίπτωση σφάλματος της μόνωσης μεταξύ μιας φάσης και του αγωγού προστασίας ή ενός εκτεθειμένου αγώγιμου μέρους, ο βρόγχος σφάλματος εκτός από τους αγωγούς (ενεργοί αγωγοί και αγωγός προστασίας) περιλαμβάνει και ένα μέρος διαδρομής εντός γης.
Άρα ο βρόγχος σφάλματος στην περίπτωση αυτή θα δημιουργηθεί μόνο αν υπάρχουν και από τα δύο μέρη γειώσεις ή ότι οι γειώσεις αυτές συνδέονται (η σύνδεση γίνεται μέσω του αγώγιμου δρόμου του χώματος όπου είναι τοποθετημένες).
Επειδή παρεμβάλλονται οι αντιστάσεις γείωσης το ρεύμα σφάλματος μεταξύ φάσης και εκτεθειμένων αγώγιμων μερών είναι μικρότερο από το ρεύμα ενός στερεού βραχυκυκλώματος (όπως συμβαίνει στο σύστημα γείωσης ΤΝ), αλλά μπορεί να έχει τέτοια τιμή, ώστε να είναι δυνατή η εμφάνιση επικίνδυνων τάσεων επαφής ( όπως π.χ όταν η γείωση γίνεται με σύνδεση προς ένα εκτεταμένο μεταλλικό δίκτυο ύδρευσης)

**2) Όπου είναι απαραίτητοι οι διακόπτες φορτίου, αυτοί θα πρέπει να διακόπτουν και τον ουδέτερο κάτι που δεν απαιτείται σε σύστημα ΤΝ εκτός κάποιων περιπτώσεων. Από που προκύπτει αυτό;

Πριν μελετήσουμε το άρθρο 461.2, να εξετάσουμε τι προβλέπει το πρότυπο για τον ουδέτερο: Ο ουδέτερος υπολογίζεται σαν ενεργός αγωγός με βάση την παράγραφο 202.03.01 του προτύπου: Ενεργό μέρος. Κάθε αγωγός ή αγώγιμο μέρος που προορίζεται να έχει, σε κανονική κατάσταση λειτουργίας, τάση προς τη γη, καθώς και ο ουδέτερος αγωγός.

Μελετώντας το άρθρο 461.2 διαπιστώνεται ότι δεν γίνεται άμεση αναφορά στο σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΤ:

Στο σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΝ-C ο αγωγός ΡΕΝ δεν επιτρέπεται να απομονώνεται ή να διακόπτεται. Στο σύστημα ΤΝ-S ο ουδέτερος μπορεί να μην απομονώνεται ή να μη διακόπτεται, καθώς επίσης και στο σύστημα ΤΝ-C-S, για το τμήμα ΤΝ-S

Από τα παραπάνω προκύπτει έμμεσα η απαίτηση για διακοπή και απομόνωση του ουδετέρου η οποία έχει διατυπωθεί στην παράγραφο 53.7.2 του εγχειριδίου σαν οδηγίες εφαρμογής με την σημείωση ότι δεν περιλαμβάνονται στο Πρότυπο:

Όσα αναφέρονται παρακάτω, αφορούν τη διαμόρφωση των πινάκων διανομής των οικιακών ή ανάλογων εγκαταστάσεων. Για τη διαμόρφωση των πινάκων πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα:

1. Στην παράγραφο 46.3 ορίζεται ότι σε κάθε εγκατάσταση ή σε κάθε τμήμα εγκατάστασης που βρίσκεται σε χωριστό κτίριο, πρέπει να υπάρχει μια γενική διάταξη διακοπής και απομόνωσης.

2. Η παράγραφος 46.2 ορίζει ότι όπου απαιτείται απομόνωση πρέπει να απομονώνονται όλοι οι αγωγοί φάσεων και, όταν εφαρμόζεται το σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΤ, πρέπει να απομονώνεται και ο ουδέτερος. Η απομόνωση του ουδετέρου όταν εφαρμόζεται το σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΝ δεν είναι υποχρεωτική.

3. Απομόνωση κυκλώματος ή ομάδας κυκλωμάτων πρέπει να προβλέπεται σε όσες περιπτώσεις αυτό κρίνεται σκόπιμο για λόγους ασφαλείας. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι:

Αποτελεί απαίτηση για το γενικό πίνακα διανομής κάθε εγκατάστασης, ή τμήματος εγκατάστασης που βρίσκεται σε χωριστό κτίριο, να έχει ένα γενικό διακόπτη, ο οποίος (αν δεν υπάρχει άλλη διάταξη απομόνωσης) θα πρέπει, αν εφαρμόζεται το σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΤ να είναι διπολικός στις μονοφασικές εγκαταστάσεις και τετραπολικός στις τριφασικές εγκαταστάσεις. Αν εφαρμόζεται το σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΝ, μπορεί να είναι μονοπολικός ή διπολικός στις μονοφασικές εγκαταστάσεις και τριπολικός ή τετραπολικός στις τριφασικές εγκαταστάσεις.

Επομένως, για την καλύτερη ασφάλεια των καταναλωτών είναι σωστότερη σε αυτές τις περιπτώσεις η διακοπή & η απομόνωση του ουδετέρου.**

πηγές: *Τεχνικές Εκδόσεις Μιλτιάδη Κάπου            **Γιώργος Σαρρής