Αστικό δίκαιο για... ρομπότ

Δεν είναι επιστημονική φαντασία: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει να θεσπίσει κανόνες δεοντολογίας και νομικό πλαίσιο αστικής ευθύνης για τους φορείς τεχνητής νοημοσύνης. Συζήτηση για τη φορολόγηση της ρομποτικής εργασίας.

Ποιος ευθύνεται όταν εμπλέκεται σε τροχαίο ένα όχημα χωρίς οδηγό; 

Μπορεί ένα ρομπότ να αναλάβει τη φροντίδα ηλικιωμένων, αντικαθιστώντας την αποκλειστική νοσοκόμα; 

Πού πηγαίνουν τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγουν αυτοματοποιημένα συστήματα και επεξεργάζονται αλγόριθμοι στην υπηρεσία του μάρκετινγκ; 

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει ένα μελλοντικό πλαίσιο νομικής ευθύνης ή δεοντολογίας. 

Πολλοί ζητούν και τη φορολόγηση της ρομποτικής «εργασίας» ώστε να εξισωθεί με τη μισθωτή εργασία. Πρόκειται για μία παραλλαγή της πρότασης για επιβολή φόρου στον βιομηχανικό εξοπλισμό, που είχε διατυπώσει πρόσφατα ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Αυστρίας Κρίστιαν Κερν. Οι μέχρι στιγμής αντιδράσεις είναι ανάμεικτες, τονίζει η εισηγήτρια του Κοινοβουλίου, Μάντι Ντελβό, μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο.

«Μεγάλο κομμάτι της βιομηχανίας συμφωνεί ότι πράγματι χρειάζεται κάποιο είδος νομοθετικής ρύθμισης. Προφανώς αντιλαμβάνεται ότι μόνο έτσι θα εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη από τον πολίτη και τον καταναλωτή. Από την άλλη πλευρά αντιλαμβάνεστε ότι, για παράδειγμα, η πρόταση για επιβολή φόρου στα ρομπότ προκαλεί τρόμο στις επιχειρήσεις...» τονίζει η ευρωβουλευτής από το Λουξεμβούργο. 

Είναι ενδιαφέρον ότι στη σχετική συζήτηση στην Ολομέλεια συμμετείχαν ενεργά πολλοί ευρωβουλευτές από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Τσεχία και η Εσθονία, οι οποίες διεκδικούν ενεργό ρόλο στις τεχνολογίες του μέλλοντος. Για την ευρωβουλευτή Κάγια Κάλλας, από την Εσθονία, η φορολόγηση απλώς θα υπονόμευε την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής ρομποτικής βιομηχανίας. «Η επιβολή φόρου στα ρομπότ», υποστηρίζει, «καταπνίγει την καινοτομία και διώχνει τους μηχανικούς από την Ευρώπη. Και τότε απλώς θα χρησιμοποιούμε τα ρομπότ των άλλων, αντί να τα δημιουργούμε οι ίδιοι».

«Αντικειμενική» ή «κατά περίπτωση» η ευθύνη για τροχαία;

Στις μεταφορές η ρομποτική τεχνολογία βρίσκει ευρεία εφαρμογή. Σε μέσα σταθερής τροχιάς, όπως το μετρό, είναι υπόθεση ρουτίνας η χρήση οχημάτων χωρίς οδηγό. Αντίστοιχα πιλοτικά προγράμματα εφαρμόζονται και σε άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς. Όσο για τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το 2020 θα διαθέτουν κατάλληλο εξοπλισμό, δηλαδή αισθητήρες και κάμερες, για να κινούνται αυτόνομα. Στη Γερμανία και στην Αμερική άρχισαν ήδη οι δοκιμές αυτόματης πλοήγησης στον αυτοκινητόδρομο. 

Τί γίνεται όμως όταν προκληθεί ατύχημα; Ευθύνεται ο κατασκευαστής, ο σχεδιαστής, ο προγραμματιστής ή κάποιος άλλος; Η ευρωβουλευτής Μάντι Ντελβό επισημαίνει: «Χρειαζόμαστε ένα πλαίσιο αστικής ευθύνης για την περίπτωση που ένα αυτοκίνητο χωρίς οδηγό προκαλεί ατύχημα; Πρόκειται για αντικειμενική ευθύνη; Ή θα πρέπει να επιμερίσουμε την ευθύνη εκ διακινδύνευσης σε κάθε περιστατικό, ανάλογα με το ποιοι εμπλέκονται σε αυτό;»

Η πρώτη εναλλακτική λύση, την οποία πολλοί υποστηρίζουν, θυμίζει την αντικειμενική ευθύνη του κατασκευαστή για τα ελαττωματικά προϊόντα που παράγει ή του ρυπαίνοντος για τις περιβαλλοντικές ζημίες που προκαλεί. Συμπληρωματικά προτείνεται η παροχή «ηλεκτρονικής ταυτότητας» σε κάθε ρομπότ, ώστε να εντοπίζεται και να κατευθύνεται αναλόγως. Με άλλα λόγια, τα ρομπότ αποκτούν για πρώτη φορά νομική υπόσταση. Αλλά αυτή δεν είναι η σωστή επιλογή, υποστηρίζει η ευρωβουλευτής Κάγια Κάλλας. «Ουσιαστικά αποδυναμώνουμε τους ανθρώπους και τους μετατρέπουμε σε άβουλους καταναλωτές, όταν επιρρίπτουμε ολόκληρη την ευθύνη στο ρομπότ και στον κατασκευαστή του. Αυτό είναι το πρόβλημα με την αντικειμενική ευθύνη ή με την ηλεκτρονική προσωπικότητα. Χρειάζεται και ρίσκο και όραμα για την ανάπτυξη των ρομπότ. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στην καινοτομία, όχι μόνο στην πρόληψη».

Ανησυχία για τα προσωπικά δεδομένα

Η χρήση ρομπότ έχει ήδη επεκταθεί σε πολλούς τομείς, όπως οι αγροτικές εργασίες, οι έλεγχοι σε δεξαμενές πετρελαίου, η ιατρική, η φροντίδα για ευπαθείς ομάδες. Τα τελευταία χρόνια, οι μηχανές αναλαμβάνουν ακόμα και την ανάλυση κινδύνου για επενδυτικά προϊόντα στις τράπεζες. Πολλοί ζητούν να προστεθεί στο μελλοντικό πλαίσιο νομικής ευθύνης ή δεοντολογίας και μία πρόβλεψη για την προστασία των προσωπικών δεδομένων που συγκεντρώνουν οι φορείς τεχνητής νοημοσύνης, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται στην υπηρεσία του μάρκετινγκ. «Ποιός έχει πρόσβαση στα δεδομένα που καταχωρούν; Όταν ένα ρομπότ που ανήκει σε μία επιχείρηση καταχωρεί τα δεδομένα μας, τότε σε ποιόν ανήκουν αυτά; Και για πόσο χρονικό διάστημα μπορούν να αποθηκεύονται;» διερωτάται η εισηγήτρια Μάντι Ντελβό.
Όπως είναι προφανές, ούτε η ίδια διαθέτει απαντήσεις και μαγικές συνταγές. Αλλά θεωρεί σημαντικό ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το πρώτο στον κόσμο που ασχολείται με το ζήτημα και καλεί την Επιτροπή να απαντήσει, εντός τριών μηνών, αν πρόκειται να αναλάβει νομοθετική πρωτοβουλία. Μέχρι στιγμής πάντως, η Κομισιόν δεν φαίνεται να βιάζεται γιατί, όπως επισημαίνει, βρίσκεται ακόμη «στο στάδιο της μελέτης».

πηγή:http://www.skai.gr/