Σουηδία. Η χώρα όπου κάθε γειτονιά έχει
ειδικούς κάδους ανακύκλωσης. Όπου κάθε νοικοκυριό ξεχωρίζει τα απορρίμματά του,
δηλαδή τις εφημερίδες από το πλαστικό, το μέταλλο, το γυαλί, τα ηλεκτρικά
σκεύη, τους γλόμπους τις μπαταρίες και τα αποφάγια. Αυτά επαναχρησιμοποιούνται,
ανακυκλώνονται ή κομποστοποιούνται. Βασικά, κατά κύριο λόγο, μετατρέπονται σε
ενέργεια. Τα ίδια τα σκουπίδια τελικά θερμαίνουν τη χώρα! Μάλιστα καθώς ολοένα
και μειώνονται τα απόβλητα των Σουηδών και ολοένα και διογκώνεται αυτό το -ιδιαίτερα
χρήσιμο σε μία χώρα του κρύου Βορρά- σύστημα αποτέφρωσης αποβλήτων για την
παραγωγή ενέργειας, η Σουηδία εισάγει σκουπίδια!
Ο μέσος
κάτοικος της Σουηδίας παράγει την ίδια ποσότητα απορριμμάτων με τους υπόλοιπους
Ευρωπαίους, περίπου 461
κιλά τον χρόνο. Αλλά λιγότερο από το 1% της συνολικής
ποσότητας απορριμάτων των σουηδικών νοικοκυριών κατέληξαν σε χωματερές το
2016. Το ίδιο συνέβη και το 2015 και κάθε χρονιά από το 2011 μέχρι σήμερα. Η
μισή ποσότητα των σκουπιδιών ανακυκλώνεται, η άλλη μισή καίγεται και
μετατρέπεται σε ενέργεια.
Ουσιαστικά
η δουλειά γίνεται σε 32 σταθμούς της χώρας, όπου τα απόβλητα αποτεφρώνονται για
την παραγωγή ατμού, ο οποίος με τη σειρά του χρησιμοποιείται σε γεννήτριες
στροβίλων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Παρότι οι σταθμοί αυτοί
ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρίες, προμηθεύουν περίπου ένα εκατομμύριο σπίτια στη
Σουηδία με θέρμανση και πάνω από 260.000 με ηλεκτρισμό.
Πολλοί κατηγορούν τη χώρα ότι «κλέβει» και ότι
δεν κάνει πραγματική ανακύκλωση. Καταγγέλλουν ότι δεν εξαντλεί τις δυνατότητες
επαναχρησιμοποίησης υλικών –οι ίνες ξύλου μπορούν επαναχρησιμοποιηθούν μέχρι
και έξι φορές!- προτού καταλήξουν να μετατρέπονται σε ατμό.
Κι όμως η
χώρα θέτει ως προτεραιότητα την ανακύκλωση στα ίδια τα σπίτια των κατοίκων.
Στόχος είναι να μην φτάνουν καν τα απορρίμματα στις μονάδες ανακύκλωσης, αλλά
να μάθει καθένας να επιδιορθώνει, να μοιράζεται και να επαναχρησιμοποιεί τα
απόβλητά του. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους, η εισαγωγή αποβλήτων από την Ευρώπη
είναι μία προσωρινή κατάσταση.
«Επειδή
υπάρχει αυστηρός κανονισμός που απαγορεύει μεγάλες ποσότητες στις χωματερές των
ευρωπαϊκών χωρών, αντί να πληρώνουν πρόστιμα, οι χώρες τα στέλνουν σε εμάς»,
δήλωσε στη βρετανική Independent, η Ανα Καρίν Γκρίπογουλ, διευθύντρια
επικοινωνίας της σουηδικής ομοσπονδίας ανακύκλωσης. Η Σουηδία εισάγει
εκατοντάδες χιλιάδες τόνους απορριμμάτων από τη γειτονική Νορβηγία, τη
Βρετανία, την Ιρλανδία, ακόμη και την Ιταλία ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα
του επαναστατικού αυτού συστήματος. «Αλλά θα έπρεπε και οι υπόλοιπες χώρες
να χτίσουν τους δικούς τους σταθμούς, να μειώσουν τα απορρίμματά τους, όπως
κάνουμε εμείς εδώ», επεσήμανε η Γκρίπγουολ.
Βέβαια για
να φτάσει στο σημείο μία χώρα να αξιοποιεί τα σκουπίδια της για να θερμαίνει τα
νοικοκυριά της, χρειάζονται οι κατάλληλες υποδομές. Μάλλον και η νοοτροπία.
Μιλάμε για τους Σουηδούς. Το 1975 το 38% των απορριμάτων της χώρας
ανακυκλωνόταν. Η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα που επέβαλε βαριά φορολογία στη
χρήση ορυκτών καυσίμων, το μακρινό 1991. Σήμερα, 25 χρόνια μετά, η μισή
ηλεκτρική ενέργεια της χώρας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Και εμείς;
Ακόμη συζητάμε για ένα νομοσχέδιο που προβλέπει τη διαχείριση αποβλήτων από
κάθε δήμο ξεχωριστά και που θα ορίζει την επιβολή προστίμων ή ποινών
σε εταιρείες ανακύκλωσης που έχουν προβλήματα με το νόμο και εμπλέκονται
σε υποθέσεις παράνομης διακίνησης αποβλήτων…
Δείτε στο παρακάτω video τη διαχείριση των σκουπιδιών σε Σουηδία και Ελλάδα
Πώς γίνεται η διαχείριση των απορριμμάτων σε άλλες
ευρωπαϊκές χώρες
Δανία: Σε ολόκληρη τη χώρα εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα
βασισμένο στο βάρος/όγκο των απορριμμάτων, χρεώνοντας κάθε νοικοκυριό με βάση
τη λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει». Παράλληλα, δίνονται κίνητρα για την ανακύκλωση
και τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων και μοιράζονται κάδοι κομποστοποίησης.
Τα απορρίμματα σε πολύ μεγάλο ποσοστό ανακυκλώνονται σε
εξειδικευμένα κέντρα, ενώ τα υπόλοιπα σκουπίδια (όσα δεν επιδέχονται περαιτέρω
επεξεργασίας) πηγαίνουν στα εργοστάσια αποτέφρωσης, τα οποία τα μετατρέπουν σε
θερμότητα και ηλεκτρισμό, τροφοδοτώντας με ενέργεια δεκάδες περιοχές της χώρας.
Η Δανία έχει περίπου 30 τέτοιες μονάδες αποτέφρωσης που
εξυπηρετούν πάνω από 100 κοινότητες, ενώ σχεδιάζει τη δημιουργία κι άλλων. Η
ανάπτυξη αυτών των μονάδων, μάλιστα, έχει περιορίσει το ενεργειακό κόστος και
την εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, ενώ χάρη σ' αυτές έχει μειωθεί ο
αριθμός των χωματερών.
Γερμανία: Σε κάθε σπίτι υπάρχουν ειδικά κιβώτια για τα
απορρίμματα, τα οποία είναι προσβάσιμα μόνο από τους ενοίκους, ενώ σε πολλές
περιπτώσεις κλειδώνουν για να μην υπάρχουν διαρροές. Τα πάντα ανακυκλώνονται
και επαναχρησιμοποιούνται. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι κάδων ανακύκλωσης σε
διαφορετικά χρώματα με αποτέλεσμα η διαλογή να γίνεται από τον ίδιο τον πολίτη
και να εξασφαλίζεται το μειωμένο κόστος.
Από το 2005 έχουν καταργηθεί, ουσιαστικά, οι παραδοσιακές
χωματερές που λειτουργούσαν και έχουν αντικατασταθεί με μερικά από τα πλέον
προηγμένα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων στον κόσμο. Αυτά δέχονται μόνο
ό,τι έχει απομείνει από τα απορρίμματα που έχουν, υποχρεωτικά, ανακυκλωθεί.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόνο το 1% των οικιακών απορριμμάτων
καταλήγει σε ΧΥΤΑ, ενώ ανακυκλώνεται σχεδόν το 100% των μπαταριών και των
λιπαντικών αυτοκινήτων.
Στο Βερολίνο ένας δημόσιος φορέας ξεκίνησε από το 2010
μια μεγάλη εκστρατεία για τη μείωση των σκουπιδιών στην πόλη. Το αποτέλεσμα
ήταν το ποσοστό της ανακύκλωσης οικιακών απορριμμάτων να φτάσει στο 87%.
Γαλλία: Στη χώρα λειτουργούν ειδικές μονάδες αποτέφρωσης
όπου γίνεται η επεξεργασία των απορριμμάτων. Από το 2006, μάλιστα, οι Γάλλοι
κατάφεραν να παράξουν μέσω της καύσης των σκουπιδιών τους αρκετή ενέργεια για
να τροφοδοτήσουν ένα εκατομμύριο σπίτια με ηλεκτρισμό και 600.000 με θέρμανση.
Στο Παρίσι τα σκουπίδια διαχωρίζονται μέσα σε ειδικούς
κάδους διαφορετικών χρωμάτων και τα αντίστοιχα φορτηγά τα μαζεύουν δύο φορές
την εβδομάδα.
Η υπηρεσία καθαριότητας στις πόλεις και την επαρχία της
Γαλλίας είναι δημοτική και το περίπου 70% των αστικών απορριμμάτων περνάνε από
ειδική επεξεργασία προκειμένου να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Οι
ΧΥΤΑ της χώρας δέχονται μόνο υλικά που δεν μπορούν να τύχουν περαιτέρω
επεξεργασίας.
Το κόστος αποκομιδής και μεταφοράς καλύπτεται από τους
ίδιους τους κατοίκους της πόλης, μέσω του λεγόμενου «taxe d'habitation», που
είναι αντίστοιχο των δικών μας δημοτικών τελών.
Αυστρία: Η Αυστρία είναι μια από τις πιο εξελιγμένες
χώρες στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά στην εφαρμογή των πρακτικών διαχείρισης
απορριμμάτων, με άρτια οργανωμένες μονάδες διαλογής και κομποστοποίησης
απορριμμάτων, εργοστάσια σύνθετης επεξεργασίας πολλών ταυτόχρονα ρευμάτων
ανακυκλώσιμων υλικών και με εργοστάσια καύσης.
Η προσέγγιση της διαχείρισης αποβλήτων γίνεται μέσω της
διαλογής στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών και της θερμικής διαχείρισης των
αποβλήτων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι πολίτες μεταφέρουν οι ίδιοι τα απορρίμματά τους στους
ειδικούς κάδους συλλογής ενώ εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι ακόμη και τα
τηγανέλαια, τα πηγαίνουν σε ειδικές μονάδες μέσα σε δοχεία και οι εργαζόμενοι
τους δίνουν πίσω καθαρά για να τα ξαναγεμίσουν.
Βρετανία: Στις μονοκατοικίες περιμετρικά του κέντρου του
Λονδίνου οι ιδιοκτήτες συλλέγουν τα σκουπίδια σε πλαστικές σακούλες στο σπίτι
τους ή την πίσω αυλή και τα βγάζουν στην εξώπορτα την ημέρα που πρόκειται να
περάσει η υπηρεσία αποκομιδής του δήμου (Waste Collection Authority).
Στις πολυκατοικίες του κέντρου υπάρχουν ειδικοί κάδοι
στην εξώπορτα κάθε κτιρίου. Το 40% των σπιτιών με κήπο επεξεργάζεται τα
οργανικά απορρίμματά του με τη μέθοδο της κομποστοποίησης. Σε λειτουργία
βρίσκονται και 5 μονάδες θερμικής επεξεργασίας.
Οι κάτοικοι πληρώνουν (υψηλά) δημοτικά τέλη για την
υπηρεσία καθαριότητας, τα οποία υπολογίζονται με βάση την περιοχή κατοικίας και
τα τετραγωνικά του σπιτιού.
Σουηδία: Στη Στοκχόλμη αναβάθμισαν την ποιότητα του
βιοαερίου που παράγεται από δύο χώρους διαχείρισης αποβλήτων, έτσι ώστε να
φτάσει στο επίπεδο που απαιτείται για να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο αυτοκινήτων.
Από το 2007 η ταφή απορριμμάτων σχεδόν σταμάτησε.
Έχουν δημιουργηθεί πολλά πρατήρια βιοαερίου, οι πωλήσεις
σε αυτοκίνητα που κινούνται με βιοαέριο αυξάνονται, ενώ 130 λεωφορεία
ανεφοδιάζονται απευθείας από ένα σταθμό που συνδέεται με τον χώρο διαχείρισης
απορριμμάτων στο Χένρικσνταλ.
Βέλγιο: Η κυβέρνηση της Φλάνδρας καθιέρωσε την αρχή
«πληρώνεις όσο πετάς». Η Φλάνδρα χρησιμοποιεί υπερσύγχρονη τεχνολογία για την
καύση οργανικών υπολειμμάτων, με σκοπό να ελαχιστοποιηθεί η ρύπανση της
ατμόσφαιρας.
Η εκπρόσωπος της δημόσιας υπηρεσίας διαχείρισης
απορριμμάτων της Φλάνδρας μιλώντας παλαιότερα σε συνέδριο της περιφέρειας
Αττικής είχε σημειώσει ότι «η καύση γίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις»
προσθέτοντας παράλληλα:
«Στη Φλάνδρα όλοι, οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, οι φορείς
θεωρούν ότι τα σκουπίδια είναι δική τους υπόθεση. Η νοοτροπία είναι η σημαντική
παράμετρος και όχι ο αριθμός των μονάδων επεξεργασίας των απορριμμάτων. Οι
πολίτες είναι πεπεισμένοι ότι η ανακύκλωση και η διαλογή στην πηγή είναι η μόνη
λύση και για αυτό συμμετέχουν όλοι στο σύστημα. Έχουμε αναπτύξει ένα δίκτυο 337
χώρων ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης. Θεωρούμε ότι τα απορρίμματα είναι
πρώτη ύλη. Θέλουμε να είμαστε μια κοινωνία ανακύκλωσης για αυτό και λέμε ότι
κάνουμε διαχείριση υλικών και όχι απορριμμάτων».
Ιταλία: Στη Ρώμη υπάρχουν 5 μονάδες υγειονομικής ταφής
υπολειμμάτων, 12 μονάδες ανακύκλωσης και 7 μονάδες κομποστοποίησης. Η
ανακύκλωση εκεί επιβραβεύεται με δωρεάν εισιτήρια στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Στο Μιλάνο, η πόρτα-πόρτα συλλογή οργανικών αποβλήτων και
απορριμμάτων τροφίμων επεκτάθηκε σε όλη την πόλη το 2014. Ειδικοί κάδοι και
σακούλες κομποστοποίησης εμφανίστηκαν σε κάθε σημείο της πόλης ενώ άρχισε μια
μεγάλη καμπάνια πληροφόρησης που περιελάμβανε απευθείας μηνύματα σε κάθε
οικογένεια, γράμματα και αφίσες σε κοινωνικές οργανώσεις και δημόσιους φορείς,
εφαρμογή σε κινητά τηλέφωνα και ειδική ιστοσελίδα. Στα τρία τέταρτα του Μιλάνου
το ποσοστό ανακύκλωσης ανέβηκε από 34,5% το 2011 σε 48,3% το 2014.
πηγές protagon.gr και b2green.gr
