Μέτρησης συνέχειας αγωγών γείωσης και προστασίας

Σκοπός της μέτρησης είναι η διαπίστωση της σωστής σύνδεσης όλων των μεταλλικών μερών με το ηλεκτρόδιο γείωσης της εγκατάστασης όπως προδιαγράφεται στο άρθρο 612.2 του ΕΛΟΤ HD 384.

Με τον όρο μεταλλικά μέρη εννοούμε τόσο τις ηλεκτρικές συσκευές αλλά και τις μη ηλεκτρικές π.χ. σωλήνες νερού, θερμαντικά σώματα κ.λπ.. Θυμίζουμε ότι οι ηλεκτρικές συσκευές με μη μεταλλικό περίβλημα π.χ. συσκευή τηλεόρασης δεν απαιτείται να γειώνονται.

Μετρήσεις πρωτοκόλλου κατά ΕΛΟΤ HD 384

Ο έλεγχος συνέχειας αγωγών προστασίας και ισοδυναμικών συνδέσεων κυρίως θα πρέπει να πραγματοποιείται μεταξύ: 

α) Αγωγού γείωσης από το ηλεκτρόδιο γείωσης και ζυγού γενικού πίνακα διανομής

 β) Ζυγού γείωσης Γενικού Πίνακα Διανομής (ΓΠΔ) και ζυγού γείωσης κάθε υποπίνακα (εφόσον υπάρχει).

γ) Ζυγού γείωσης Γενικού Πίνακα Διανομής (ΓΠΔ) και κάθε Συγκεντρωτικού Δακτύλιου Γείωσης (δευτερεύον ισοδυναμικός ζυγός γείωσης), εφόσον υπάρχει.

δ) Ζυγού γείωσης υποπίνακα ή Γενικού Πίνακα Διανομής (ΓΠΔ) και ακροδέκτη γείωσης κάθε ρευματοδότη.

ε) Κάθε εκτεθειμένου αγώγιμου αντικειμένου (όπως είναι μεταλλικά περιβλήματα συσκευών – μηχανημάτων, μεταλλικές σωληνώσεις κλπ) και του συστήματος γείωσης της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης .

στ) Παράλληλα πρέπει να γίνεται έλεγχος προσιτών μεταλλικών στοιχείων, π.χ. εντός λουτρών . Σκοπός του ελέγχου είναι να εξακριβωθεί ότι υπάρχει ηλεκτρική συνέχεια μεταξύ ηλεκτροδίου γείωσης, αγωγού γείωσης, αγωγών προστασίας (PE), αγωγών κύριας ισοδυναμικής σύνδεσης και αγωγών συμπληρωματικής ισοδυναμικής σύνδεσης.

Τι πρέπει να προσέξουμε

Η μέτρηση γίνεται χωρίς τάση. Για σιγουριά κατεβάζουμε το γενικό διακόπτη στον πίνακα.

Η τιμή της αντίστασης των αγωγών προστασίας κύριας και συμπληρωματικής σύνδεσης δεν ορίζεται από το πρότυπο, εξαρτάται από τη διατομή των αγωγών όπως και από τις μεθόδους σύνδεσης.

Για την πραγματοποίηση της μέτρησης απαιτείται η χρήση οργάνου το οποίο εφαρμόζει στην έξοδο (και άρα στα προς έλεγχο σημεία) ένα ρεύμα τουλάχιστον 200mA και εν κενώ τάση μεταξύ 4 και 24VDC ή AC.

Ένα όργανο τύπου <<tester>> ή <<τζιτζίκι>> δεν πληροί τις προυποθέσεις του προτύπου ΕΛΟΤ HD384 γιατί δεν μπορούν να εντοπιστούν χαλαρές συνδέσεις.

Το όργανο δίνει αποτέλεσμα μέτρησης σε Ωμ και όσο πιο κοντά στο μηδέν είναι το αποτέλεσμα τόσο καλύτερη είναι η συνέχεια των αγωγών

Αν χρησιμοποιήσουμε πρόσθετους αγωγούς για τη μέτρηση μεταξύ δύο απομακρυσμένων σημείων θα πρέπει η αντίσταση αυτών των αγωγών να αφαιρείται. Αυτό γίνεται αυτόματα με τη διαδικασία μηδενισμού της αντίστασης των ακροδεκτών (nulling test lead resistance).

Αν προσπαθήσουμε να κάνουμε τη μέτρηση υπό τάση τότε τα όργανα δείχνουν τη τάση που βρίσκεται στην εγκατάσταση ή δίνουν ένδειξη σφάλματος και δεν προχωρούν στη μέτρηση.

 Μερικά όργανα έχουν τη δυνατότητα να αντιστρέφουν την πολικότητα της πηγής και συνεπώς τη φορά του DC ρεύματος. Έτσι έχουμε δύο μετρούμενες τιμές R+ και R- και η τελική μέτρηση είναι η μέση τιμή τους. Αυτή η δυνατότητα δεν είναι απαιτητή  από το πρότυπο, είναι όμως χρήσιμη όταν γίνεται λεπτομερής εξέταση των συνδέσεων .Σε έλεγχο σωστής σύνδεσης θα πρέπει και οι δύο μετρήσεις να δείχνουν την ίδια αντίσταση. 

Έλεγχος της πολικότητας

Η παραπάνω διαπίστωση αφορά : 

1) τις ασφάλειες , τους διακόπτες , τους διακόπτες ισχύος που βρίσκονταιστον ηλεκτρικό πίνακα οι οποίοι θα πρέπει να "κόβουν" μόνο φάση/φάσεις. Έμμεσα και για τους διπολικούς διακόπτες σε κουζίνα - θερμοσίφωνα θα πρέπει να ελέγξουμε αν έχει τηρηθεί η πολικότητα φάσης - ουδέτερου σύμφωνα με τη σήμανση πάνω στο εξάρτημα. Ειδικότερα στους ασφαλειοδιακόπτες τύπου (L-N) έχει ιδιαίτερη σημασία η πολικότητα λογω της θερμικής και ηλεκτρομαγνητικής προστασίας που πρέπει να υπάρχει στην αντίστοιχη επαφή όπου συνδέεται η φάση.

2) τις πρίζες , όπου θα πρέπει να εξακριβώνεται ότι στις υποδοχές (για τα φις) βρίσκονται οι πόλοι (φάση - ουδέτερος) και όχι ο αγωγός προστασίας. Εννοείται ότι αν η πρίζα δεν υποδεικνύει (με σήμανση) την ακριβή υποδοχή όπου θα συνδεθεί η φάση ακολουθούμε το γενικό πρακτικό κανόνα να είναι για όλες τις πρίζες της εγκατάστασης αυτή στην ίδια υποδοχή (π.χ. αριστερά η φάση , δεξιά ο ουδέτερος)

3) τα κυκλώματα φωτισμού όπου η φάση πρέπει να πηγαίνει στον αντίστοιχο διακόπτη απ' όπου ελέγχεται, και ο ουδέτερος απευθείας στο φωτιστικό σώμα.

Μερικά όργανα έχουν τη δυνατότητα να αντιστρέφουν την πολικότητα της πηγής και συνεπώς τη φορά του DC ρεύματος. Έτσι έχουμε δύο μετρούμενες τιμές R+ και R-  που θα πρέπει να είναι ίδιες. Αν δεν είναι  η τελική μέτρηση είναι η μέση τιμή τους.

Η τιμή αντίστασης των αγωγών προστασίας, κύριας και συμπληρωματικής σύνδεσης, δεν ορίζεται από το πρότυπο, όμως θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να εξασφαλίζεται ότι :

 · Αν συμβεί ένα σφάλμα αμελητέας σύνθετης αντίστασης σε οποιοδήποτε σημείο της εγκατάστασης μεταξύ ενός αγωγού φάσης και ενός εκτεθειμένου αγώγιμου μέρους ή ενός αγωγού προστασίας θα διακοπεί η τροφοδότηση μέσα στους χρόνους που απαιτεί το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384.

 · Η διαφορά δυναμικού μεταξύ δύο οποιωνδήποτε ταυτόχρονα προσιτών αγώγιμων μερών δε θα ξεπεράσει τα 50V. 

Πώς γίνεται η μέτρηση

Απλά μετράμε την αντίσταση μεταξύ των μεταλλικών μερών και της μπάρας γείωσης στον ηλεκτρικό πίνακα.

 Παλιότερα γινόταν με ένα απλό πολύμετρο ή με μία μπαταρία και ένα βομβητή. Σήμερα απαγορεύεται και πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα αντίστοιχα όργανα που ικανοποιούν το πρότυπο.

Με βάση το πρότυπο η μέτρηση γίνεται με ένα όργανο που διαθέτει μία πηγή DC ή AC ρεύματος 200 mΑ και έχει εν κενώ τάση μεταξύ 4V και 24V.

Παράδειγμα 1, Έλεγχος συνέχειας στο θερμοσίφωνα

Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα συνδέουμε τον ένα ακροδέκτη του οργάνου στη μπάρα γείωσης του ηλεκτρικού πίνακα και τον άλλο ακροδέκτη στο περίβλημα του θερμοσίφωνα.

Ο αγωγός προστασίας (κίτρινο-πράσινο καλώδιο) του θερμοσίφωνα είναι ένας αγωγός διατομής 2,5 mm² και μήκους L = 10 m που ξεκινά από τον πίνακα και τερματίζει στον αντίστοιχο ακροδέκτη του θερμοσίφωνα.

Από τους πίνακες των καλωδίων βρίσκουμε ότι η ωμική αντίσταση του αγωγού με διατομή 2,5 mm² είναι 0,76Ω/100m.
Συνεπώς η ωμική αντίσταση του αγωγού μας είναι (0,76/100)*10 = 0,076Ω
Σε αυτή την αντίσταση πρέπει να προσθέσουμε τις αντιστάσεις στα σημεία σύνδεσης που πρακτικά είναι μικρότερες από 0,01Ω.
Συνεπώς η αναμενόμενη μέτρηση που θα μας δείξει το όργανο είναι 0,08Ω

Πιθανά σενάρια όπου το όργανο δείχνει μεγαλύτερη τιμή:

·         Δεν υπάρχει καθόλου αγωγός προστασίας

·         Παράλειψη σύνδεσης του αγωγού σε μία από τις δύο άκρες του

·         Δε σφίχτηκε σωστά ο αγωγός σε μία από τις δύο άκρες του

·         Η σύνδεση του αγωγού στο θερμοσίφωνα διαβρώθηκε από την υγρασία του λουτρού

Σύνδεση για τον έλεγχο συνέχειας στο θερμοσίφωνα (πηγή: ΕΛΕΜΚΟ)

Πότε η μέτρηση είναι αποδεκτή

 Το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 δε θέτει κάποιο ανώτατο όριο. Με τους απλούς κανόνες όμως της ηλεκτροτεχνίας, η τιμή της αντίστασης δεν πρέπει να ξεπερνά το 1Ω. Σε πολλά όργανα το όριο αυτό είναι παραμετρικό π.χ. στο MacroTEST είναι 5Ω.

Πιθανά σενάρια όπου το όργανο δείχνει μεγαλύτερη τιμή:

Δεν υπάρχει καθόλου αγωγός προστασίας
Παράλειψη σύνδεσης του αγωγού σε μία από τις δύο άκρες του
Δε σφίχτηκε σωστά ο αγωγός σε μία από τις δύο άκρες του
Η σύνδεση του αγωγού στο θερμοσίφωνα διαβρώθηκε από την υγρασία του λουτρού 

Παράδειγμα 2, Έλεγχος συνέχειας στην ισοδυναμική μπάρα του λουτρού

Στα λουτρά και γενικά στους υγρούς αλλά στους επικίνδυνους χώρους απαιτείται να συνδέονται όλα τα μεταλλικά μέρη π.χ. σωλήνες, θερμαντικά σώματα, κρεμάστρες κ.λπ. στην ισοδυναμική μπάρα όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Μετράμε τη συνέχεια κάθε συσκευής με την ισοδυναμική μπάρα.

Κατόπιν μετράμε τη συνέχεια της ισοδυναμικής μπάρας με τη μπάρα γείωσης του ηλεκτρικού πίνακα.

Σύνδεση για τον έλεγχο συνέχειας στην ισοδυναμική μπάρα του λουτρού (πηγή: ΕΛΕΜΚΟ)

Πού καταχωρούμε τις μετρήσεις

Αν συντρέχουν τα παρακάτω:

·         Το όργανο με το οποίο πήραμε τις μετρήσεις (όχι μόνο της συνέχειας των αγωγών) δημιουργεί αρχείο π.χ. EXCEL με τις μετρήσεις και το λογισμικό που διαθέτουμε για την παραγωγή της ΥΔΕ μας επιτρέπει να καταχωρήσουμε τις μετρήσεις τότε οι μετρήσεις αυτές μεταφέρονται στο αντίστοιχο έργο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.

Οι μετρήσεις της εγκατάστασης καταχωρημένες στο έργο

Πρωτόκολλο ελέγχου

Στο πρωτόκολλο ελέγχου, αν οι μετρήσεις που πήραμε είναι αποδεκτές, τσεκάρουμε το ΚΑΛΑ όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Στο διπλανό πλαίσιο γράφουμε τυχόν παρατηρήσεις που έχουν σχέση με τη συγκεκριμένη μέτρηση.

Πρωτόκολλο ελέγχου συμπληρωμένο

Αν τα αποτελέσματα της μέτρησης δεν είναι ικανοποιητικά και δεν μπορεί να εντοπιστεί η απόκλιση θα πρέπει να καταγραφεί στο πρωτόκολλο ελέγχου στις παρατηρήσεις

Τα βήματα για τον έλεγχο συνέχειας

Ανεξάρτητα από το τύπο του οργάνου που διαθέτουμε, σε γενικές γραμμές, τα βήματα είναι:

·         Επιλέγουμε τη λειτουργία Continuity / R LOW /

·         Ορίζουμε την οριακή τιμή π.χ. R_limit = 2 Ω (προαιρετικό)

·         Αντισταθμίζουμε την αντίσταση των καλωδίων μέτρησης

·         Αποσυνδέουμε την υπό δοκιμή εγκατάσταση από την τροφοδοσία (και εκφορτίζουμε τη μόνωση όπως απαιτείται)

·         Συνδέουμε τα καλώδια μέτρησης στους κατάλληλους αγωγούς προστασίας (ΡΕ)

·         Πιέζουμε το πλήκτρο TEST/START για να πραγματοποιηθεί η μέτρηση

·         Αποθηκεύουμε το αποτέλεσμα

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζουμε

·         Στα αγγλικά η δοκιμή είναι CONTINUITY TEST OF EARTH PROTECTIVE AND EQUALIZING POTENTIAL CONDUCTORS

·         Άλλα σχετικά πρότυπα είναι EN 61557-2 και VDE 0413 part 4

πηγή:Σαλευρής-Χατζησοφιανός (Νέα ΥΔΕ και πρωτόκολλα ελέγχου Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων)

Μέτρηση συνέχειας με το όργανο MacroTest 5035

Μέτρηση συνέχειας με το όργανο Metrel EuroTest

Μέτρηση συνέχειας με το όργανο Benning IT120B

Μέτρηση συνέχειας με το όργανο TestBoy

Μέτρηση συνέχειας με το όργανο Megger