1.
Εισαγωγή
Μάλλον ο τίτλος του άρθρου θα έπρεπε να είναι
κάπως διαφορετικός: Για ποια ηλικία ανθρώπων προβλέπουμε, μελετάμε και
κατασκευάζουμε τις οικιακές ηλεκτρικές μας εγκαταστάσεις; Έχουν περάσει πολλά
χρόνια από τότε που η οικιακή ηλεκτρική εγκατάσταση οριζόταν "ένα φως και
μια πρίζα" σε κάθε δωμάτιο. Οι εφαρμογές και οι χρήσεις του ηλεκτρικού
ρεύματος στις κατοικίες αυξήθηκαν και αυξάνονται διαρκώς. Αυτή η αύξηση των
χρήσεων του ηλεκτρικού ρεύματος δημιουργεί νέες απαιτήσεις, οι οποίες επιδρούν
βέβαια και στις οικιακές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Όμως σήμερα δεν φτάνει να
έχουν ηλεκτρικό ρεύμα οι ηλεκτρικές συσκευές μας και να ανάβουν οι λάμπες μας.
Στον 21ο αιώνα που διάγουμε δημιουργούνται νέες
ανάγκες, νέες απαιτήσεις. Η μέση ηλικία του ανθρώπου έχει αυξηθεί και
προβλέπεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Η 3η ηλικία αυξάνεται σε όλες τις
χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα μας βέβαια. Συγκεκριμένα, οι
προβλέψεις για την Ελλάδα εκτιμούν ότι μέχρι το 2060, οι άνω των 65 ετών θα
αντιπροσωπεύουν το 32% του πληθυσμού από το 19% σήμερα και οι άνω των 80 το 14%
από το 4% σήμερα! Η 3η ηλικία μεγαλώνει όχι μόνο στα χρόνια αλλά και στο
μέγεθός της και δημιουργεί τις δικές της ανάγκες και απαιτήσεις. Ο
προβληματισμός για αυτές τις ανάγκες και τις απαιτήσεις υπάρχει εδώ και αρκετά
χρόνια σε πολλές χώρες. Διαπιστώνεται ότι οι άνθρωποι της 3ης ηλικίας, της ηλικίας
50+ ή "Zielgruppen 50plus", όπως ορίζεται στα γερμανικά, έχουν
διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις στους χώρους διαβίωσής τους από τους
ανθρώπους με ηλικία 20, 30 ή και 40 ετών.
Ο στόχος του άρθρου αυτού είναι να παρουσιάσει
ποιες από αυτές τις ανάγκες και απαιτήσεις της 3ης ηλικίας επιδρούν στις
οικιακές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν, ποιες
δυνατότητες και λύσεις υπάρχουν ή μπορούν να προβλέπονται. Το άρθρο αυτό
στοχεύει επίσης στο να δώσει θέματα σκέψης και προβληματισμού στους μελετητές
και τους κατασκευαστές για τη δημιουργία καλύτερων, ασφαλέστερων, ανετότερων
και αποδοτικότερων οικιακών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων.
Επισημάνσεις:
- Αυτά που θα αναφερθούν στη συνέχεια δεν
άπτονται των απαιτήσεων που υπάρχουν για χώρους που πρόκειται να
χρησιμοποιηθούν από άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ).
- Οι ασχολούμενοι με κτιριακές εργασίες
κατοικιών δεν πρέπει να ξεχνούν ότι οι ελληνικές κατοικίες έχουν μια μέση
διάρκεια ζωής μεγαλύτερη από 40 χρόνια. Άρα οι προβλέψεις, οι λύσεις, οι
κατασκευές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το όριο αυτό.
- Οι άνθρωποι της 3ης ηλικίας δημιουργούν μια
νέα αγορά σε όλη την Ευρώπη. Είναι χρήσιμο και για τους Έλληνες επαγγελματίες
να γνωρίσουν έγκαιρα τις ανάγκες της κατηγορίας αυτής για να μπορέσουν να
παρέχουν καλύτερες και αποτελεσματικότερες υπηρεσίες και λύσεις, ιδιαίτερα στις
ηλεκτρικές εγκαταστάσεις.
2.
Οικιακή διαβίωση χωρίς εμπόδια στην 3η ηλικία
Το να ζει κανείς σε προχωρημένη ηλικία και να
μπορεί να διαβιώνει άνετα στο οικιακό του περιβάλλον, στους τέσσερις τοίχους
του όπως απλά λέγεται, χωρίς πολλή βοήθεια, ανεξάρτητα, χωρίς εμπόδια, αυτό
είναι σίγουρα ένα πλεονέκτημα όχι μόνο για τώρα αλλά και για το μέλλον. Ο όρος
"οικιακή διαβίωση χωρίς εμπόδια στην 3η ηλικία" γράφεται και
ακούγεται όλο και περισσότερο στις ευρωπαϊκές χώρες. Το
"Barrierenfreiwohnen" στα γερμανικά (στα ελληνικά δεν έχουμε
εντοπίσει ακόμα νέο όρο) δημιουργεί νέες απαιτήσεις στη σχεδίαση και την κατασκευή
σύγχρονων κατοικιών σε πολλές χώρες. Ίσως, μια ελεύθερη ερμηνεία στα ελληνικά
θα μπορούσε να είναι "οικιακή διαβίωση χωρίς εμπόδια".
Οι βασικές απαιτήσεις που δημιουργούνται για την
3η ηλικία είναι:
- Ασφαλής και σταθερή ηλεκτρική τροφοδοσία.
- Δυνατότητα εύκολης κίνησης στο σπίτι, με και
χωρίς βοηθητικά μέσα.
- Δυνατότητες εύκολης επικοινωνίας εντός και
εκτός σπιτιού.
- Δυνατότητες αποτελεσματικής και έγκαιρης
σήμανσης εκτάκτων καταστάσεων. - Εύκολος, ασφαλής και απλός χειρισμός
ηλεκτρικών συσκευών.
- Απλός, εύκολος, με αυξημένο αυτοματισμό
έλεγχος φωτισμού, ανοιγμάτων, σκίασης, θέρμανσης και ψύξης.
- Δυνατότητα εύκολης πρόσβασης και χρήσης σε
χώρους και θέσεις αποθήκευσης υλικών και μέσων.
Οι απαιτήσεις αυτές δημιουργούν στη συνέχεια
ερωτήματα:
- Ποιες από τις παραπάνω απαιτήσεις, εργασίες,
λειτουργίες, εντολές, θα μπορούσε να αναλάβει ή να βελτιώσει η οικιακή
ηλεκτρική εγκατάσταση;
- Ποιες προβλέψεις θα μπορούσαν να γίνουν στις
οικιακές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ώστε, όταν χρειαστεί, να μπορούν να
αξιοποιηθούν για την 3η ηλικία;
Στα ερωτήματα αυτά θα γίνει προσπάθεια να δοθούν
απαντήσεις στη συνέχεια.
3.
Οι ρόλοι της ηλεκτρικής εγκατάστασης στην ασφαλή, οικονομική
και άνετη οικιακή διαβίωση
Έχει γραφτεί πολλές φορές ότι το ηλεκτρικό
ρεύμα είναι ένας καλός, χρήσιμος και απαραίτητος φίλος που όμως εύκολα μπορεί
να γίνει επικίνδυνος και βλαπτικός εχθρός σε όλες του τις χρήσεις, αλλά και στο
σπίτι βέβαια. Η ηλεκτρική εγκατάσταση κατέχει έναν βασικό ρόλο στην ασφαλή
χρήση του ηλεκτρισμού. Γι’ αυτό, για να παρέχουν ασφάλεια οι ηλεκτρικές
εγκαταστάσεις και ιδιαίτερα σε αυτούς που τις χρησιμοποιούν, υπάρχουν νομικές
και κανονιστικές ρυθμίσεις και απαιτήσεις. Τηρώντας οι ηλεκτρολόγοι όλων των
βαθμίδων αυτές τις νομικές και κανονιστικές ρυθμίσεις και απαιτήσεις
επιτυγχάνεται ένα κατώτατο όριο ασφάλειας στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Όμως
για τα θέματα αυξημένης ασφάλειας, άνεσης, ευκολίας, χρηστικότητας, στις
ελληνικές νομικές και κανονιστικές ρυθμίσεις δεν βρίσκουμε σχεδόν καμία
αναφορά. Επομένως για τη δημιουργία καλύτερης ασφάλειας και αυξημένης άνεσης
και χρηστικότητας στις οικιακές εγκαταστάσεις θα πρέπει να ξεπεραστούν προς το
καλύτερο οι νομικές και κανονιστικές ρυθμίσεις και απαιτήσεις.
Η σύγχρονη οικιακή ηλεκτρική εγκατάσταση πρέπει
σήμερα να εκπληρώνει δύο κυρίως ρόλους: Την ασφαλή τροφοδοσία με ηλεκτρικό
ρεύμα και τη δημιουργία συνθηκών επικοινωνίας και αυτοματισμού.
Στη δημιουργία συνθηκών αυτοματισμού υπάγεται
και ένα μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας και άνεσης. Με
στόχο και κριτήριο πάντα τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της 3ης ηλικίας που
αναφέρθηκαν, θα αναλύσουμε στη συνέχεια τις εργασίες, τις λειτουργίες, τις
εντολές, που θα μπορούσε να αναλάβει ή να βελτιώσει η οικιακή ηλεκτρική
εγκατάσταση. Πολλές ή ορισμένες από αυτές θα μπορούσαν να είναι προβλέψεις ώστε
να μπορούν να αξιοποιηθούν για τους σκοπούς αυτούς όταν χρειαστεί.
4. Ασφαλής και σταθερή ηλεκτρική τροφοδοσία
Η σταθερή και ασφαλής ηλεκτρική τροφοδοσία
πρέπει είναι το πρώτο μέλημα για κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση.
Ιδιαίτερα για τις κατοικίες της 3ης ηλικίας
προτείνονται:
- Για την εξασφάλιση ασφαλέστερης ηλεκτρικής
τροφοδοσίας της κατοικίας συνιστάται η τριφασική παροχή. Οι αιτιολογήσεις είναι
απλές. Τα ηλεκτρικά φορτία κατανέμονται σε τρεις φάσεις αντί σε μια στη
μονοφασική. Σε περίπτωση διακοπής της μιας φάσεως (ή και δύο), οι υπόλοιπες
συνεχίζουν την τροφοδοσία.
- Σε περιπτώσεις πιθανών συχνών διακοπών του
δικτύου τροφοδοσίας (π.χ. απομακρυσμένες κατοικίες, ευπαθές δίκτυο τροφοδοσίας)
θα είναι χρήσιμη και σκόπιμη η πρόβλεψη αυτόματης εναλλακτικής τροφοδοσίας από
γεννήτρια για κάλυψη των βασικών και αναγκαίων ηλεκτρικών φορτίων.
- Η θέση του μετρητή της ΔΕΗ θα πρέπει να είναι
ξεκάθαρη και να διατηρείται εύκολα προσπελάσιμη.
- Η επιλογή της θέσης των πινάκων διανομής
χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Οι πίνακες και οι υποπίνακες διανομής θα πρέπει
να είναι εύκολα προσπελάσιμοι και να έχουν ευανάγνωστη σήμανση των
ηλεκτρολογικών υλικών ιδιαίτερα των διατάξεων απομόνωσης και διακοπής. Γενικά,
θα πρέπει να υπάρχουν ευανάγνωστες περιγραφές στα ηλεκτρολογικά υλικά που
βρίσκονται στους πίνακες και στους υποπίνακες διανομής.
- Για όργανα προστασίας από βραχυκύκλωμα και
υπερφόρτιση θα πρέπει να προτιμώνται αυτόματες ασφάλειες για εύκολη επαναφορά
σε περίπτωση διακοπής από βραχυκύκλωμα ή υπερφόρτιση.
- Θα πρέπει να μην τροφοδοτούνται πολλές
ηλεκτρικές γραμμές και καταναλώσεις από μια μόνο διάταξη διαφορικού ρεύματος
(ρελέ διαρροής). Να γίνεται κατανομή σε περισσότερες διατάξεις. Η καλύτερη λύση
είναι κάθε ηλεκτρική γραμμή (αναχώρηση) από πίνακα να ασφαλίζεται με διάταξη
που να περιλαμβάνει μικροαυτόματο και ρελέ διαρροής.
- Κοντά
στους πίνακες διανομής, επίσης κοντά στις εξόδους και στα κλιμακοστάσια της
κατοικίας είναι χρήσιμο να προβλεφτεί η εγκατάσταση φωτιστικών ασφαλείας ώστε
σε περίπτωση πλήρους διακοπής της τάσης τροφοδοσίας να υπάρχει ένας στοιχειώδης
φωτισμός για κίνηση, έλεγχο και προσανατολισμό.
- Ένα
ακόμα θέμα που θα πρέπει να προστεθεί στην ασφαλή τροφοδοσία είναι η προστασία
της ηλεκτρικής εγκατάστασης και των ευαίσθητων ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών
συσκευών της κατοικίας από υπερτάσεις. Όμως η ανάπτυξη του θέματος αυτού
ξεφεύγει από τα όρια τούτου του άρθρου.
5.
Δυνατότητα εύκολης κίνησης στο σπίτι, με και χωρίς βοηθητικά
μέσα
Ένας γενικός κανόνας είναι η αποφυγή σκαλοπατιών. Το θέμα αυτό βέβαια
υπάγεται περισσότερο στους αρχιτέκτονες και πολιτικούς μηχανικούς. Αν όμως το
σπίτι έχει παραπάνω από ένα επίπεδα (ορόφους) τότε η πρόβλεψη ή η εγκατάσταση
για ασανσέρ είναι ουσιαστική. Αλλά και το θέμα αυτό υπάγεται κατ' εξοχήν στους
αρχιτέκτονες και πολιτικούς μηχανικούς.
Αν δεν είναι εφικτή η λύση ασανσέρ, υπάρχουν και
άλλες, εναλλακτικές λύσεις για δυνατότητα κίνησης μεταξύ ορόφων, όπως το
ηλεκτροκινούμενο κάθισμα. Αν επιλεχθεί η λύση αυτή σαν εφαρμογή ή σαν πρόβλεψη,
θα πρέπει να προβλεφθούν και οι ανάλογες ηλεκτρικές της απαιτήσεις στην
εγκατάσταση. Βέβαια, η πρόβλεψη στο να είναι δυνατή και εύκολη η κίνηση μέσα
στο σπίτι ακόμα και με αναπηρική πολυθρόνα συνιστάται, γιατί σε απρόβλεπτο
χρόνο μπορεί να αποβεί χρήσιμη, όμως ξεφεύγει από τα όρια αυτού του άρθρου.
6.
Δυνατότητες εύκολης επικοινωνίας εντός και εκτός σπιτιού
Πιθανότατα, η πρώτη σκέψη που έρχεται στον
αναγνώστη είναι: χρειάζεται κάποιος σήμερα κάτι παραπάνω από ένα κινητό ή ένα
ασύρματο τηλέφωνο για επικοινωνία; Με τη σκέψη πάντα στους ανθρώπους της 3ης
ηλικίας, η απάντηση είναι ότι το κινητό δεν είναι αρκετό. Για τους ανθρώπους
αυτούς υπάρχουν πλεονεκτήματα στην ενσύρματη επικοινωνία που δεν μπορούν να
υπάρξουν στην κινητή.
Μερικά παραδείγματα:
- Το σταθερό τηλέφωνο δεν μπορεί να
"χαθεί" τόσο εύκολα όσο το κινητό ή και το ασύρματο.
- Ένα σταθερό τηλέφωνο μπορεί να έχει μεγάλα
πλήκτρα ώστε η χρήση του να είναι ευκολότερη ειδικά από ανθρώπους με μειωμένες
δυνατότητες όρασης.
- Η λειτουργία του σταθερού τηλεφώνου δεν
εξαρτάται από μπαταρίες οι οποίες χρειάζονται φόρτιση ή και αντικατάσταση.
Επομένως οι προβλέψεις για πρίζες τηλεφώνου σε επιλεγμένα σημεία σε όλους τους
χώρους της κατοικίας κρίνονται απαραίτητες. Εφόσον η κατοικία έχει
περισσότερους από έναν ορόφους, ένα απλό σύστημα ενδοεπικοινωνίας μεταξύ των
ορόφων θα είναι χρήσιμο να προβλεφθεί. Η επικοινωνία με την εξώθυρα και η
δυνατότητα ηλεκτρικού ελέγχου της με μια θυροτηλεόραση σε κάθε όροφο ή ακόμα
και σε περισσότερα σημεία με εύκολη πρόσβαση θα είναι χρήσιμη.
Η επιλογή της θυροτηλεόρασης θα πρέπει να γίνει
με μερικά κριτήρια: Μεγάλη οθόνη, εύκολος χειρισμός, μεγάλα και ευδιάκριτα
πλήκτρα, ανοικτή ακρόαση.
7.
Δυνατότητες αποτελεσματικής και έγκαιρης σήμανσης εκτάκτων
καταστάσεων
Το πέσιμο είναι από τα πλέον συχνά ατυχήματα της
3ης ηλικίας. Τα λουτρά είναι χώροι με αυξημένο κίνδυνο για πέσιμο ή και ξαφνική
αδιαθεσία. Στους χώρους αυτούς θα πρέπει να προβλέπεται δυνατότητα σήμανσης σε
περίπτωση ανάγκης. Ένα εύκολα εντοπίσιμο μπουτόν θα είναι χρήσιμο να προβλεφθεί
σε κάθε λουτρό. Ενεργοποιώντας το θα πρέπει να δίδεται οπτική και ακουστική
σήμανση εντός του σπιτιού. Για προχωρημένες ηλικίες ίσως είναι χρήσιμο να δίδει
σήμα και εκτός σπιτιού μέσω σταθερού δικτύου τηλεφωνίας ή μέσω δικτύου κινητής
τηλεφωνίας. Για τη σήμανση μιας προσωπικής κατάστασης ανάγκης υπάρχουν και άλλα
ασύρματα συστήματα όμως η περιγραφή τους ξεφεύγει από τους στόχους αυτού του
άρθρου.
Οι κίνδυνοι από πυρκαγιά υπάρχουν πάντα σε όλα
τα σπίτια. Είναι γνωστό ότι πολλοί άνθρωποι όσο γερνούν ξεχνούν όλο και
περισσότερο. Μια ξεχασμένη κατσαρόλα ή ένα τηγάνι πάνω στο αναμμένο μάτι της
κουζίνας μπορούν εύκολα να γίνουν εστίες και αιτίες πυρκαγιάς. Ένα ξεχασμένο
στην πρίζα σίδερο σιδερώματος, ένα ξεχασμένο κερί στο σαλόνι, ένα ξεχασμένο
μισοσβησμένο κούτσουρο στο τζάκι μπορούν να γίνουν επίσης αιτίες πυρκαγιάς με
απρόβλεπτες συνέπειες. Προβλέποντας ανιχνευτές καπνού σε κουζίνα, σε χώρους
εργασίας και όπου υπάρχει τζάκι, επιτυγχάνεται σήμανση ύπαρξης καπνού και έτσι κερδίζεται
πολύτιμος χρόνος σε αυτές τις δύσκολες καταστάσεις.
Ένα σύστημα ασφαλείας για προστασία από διάρρηξη
είναι σήμερα απαραίτητο σε κάθε σπίτι. Για τους ανθρώπους της 3ης ηλικίας ένα
τέτοιο σύστημα προσφέρει περισσότερη σιγουριά. Θα πρέπει να είναι απλό και
εύκολο στη χρήση. Αρκετά από τα συστήματα αυτά μπορούν να συνδυαστούν
λειτουργικά και με τους ανιχνευτές καπνού που αναφέρθηκαν.
8. Εύκολος, ασφαλής και απλός χειρισμός
ηλεκτρικών συσκευών
Ο εύκολος, ασφαλής και απλός χειρισμός των
ηλεκτρικών συσκευών του σπιτιού θα πρέπει επίσης να προβλέπεται. Μερικές
προτάσεις ακολουθούν.
Ο χειρισμός του ηλεκτρικού θερμοσίφωνα θα πρέπει
να είναι εύκολα προσιτός και να είναι εμφανής η κατάσταση λειτουργίας του. Αν ο
χειρισμός δεν είναι εύκολος από τον ηλεκτρικό πίνακα, θα πρέπει να προβλέπεται
η τοποθέτηση ρελέ ισχύος, το οποίο μπορεί να ελέγχεται από έναν απλό διακόπτη
με φωτεινή ένδειξη λειτουργίας.
Ο απορροφητήρας της κουζίνας θα πρέπει να είναι
εύκολα ελέγξιμος με μεγάλα πλήκτρα και με φωτεινή ένδειξη λειτουργίας.
Για την ηλεκτρική κουζίνα, θα πρέπει να είναι
εφικτή η γρήγορη διακοπή της ηλεκτροδότησής της σε περίπτωση ανάγκης. Όπως και
για τον ηλεκτρικό θερμοσίφωνα, αν αυτό δεν είναι εύκολο από τον ηλεκτρικό
πίνακα, θα πρέπει να προβλέπεται η τοποθέτηση ρελέ ισχύος το οποίο να μπορεί να
ελέγχεται από έναν απλό διακόπτη με φωτεινή ένδειξη λειτουργίας.
Μια πιθανή δυσκολία για μερικούς από τους
ανθρώπους της 3ης ηλικίας είναι η εξαγωγή των φις από τις πρίζες σούκο. Υπάρχει
μια ειδική πρίζα σούκο η οποία δίδει τη δυνατότητα εξαγωγής του φις με μια απλή
κίνηση.
9. Απλός, εύκολος, με αυξημένο αυτοματισμό
έλεγχος φωτισμού, ανοιγμάτων, σκίασης, θέρμανσης και ψύξης
Εδώ μπαίνουν πολλά θέματα: Έλεγχος ανοιγμάτων
και σκίασης, έλεγχος εσωτερικού και εξωτερικού φωτισμού, έλεγχος θέρμανσης,
ψύξης και αερισμού, ενδείξεις και αναγγελίες.
Να ξεκινήσουμε από τον έλεγχο των εξωτερικών
ανοιγμάτων. Τα
ανοιγόμενα πατζούρια δημιουργούν δυσκολίες στη χρήση τους, ιδιαίτερα για την 3η
ηλικία. Ευκολότερα είναι τα ρολά και μάλιστα με ηλεκτρικό έλεγχο. Εκτός από τον
τοπικό έλεγχο για κάθε ηλεκτρικό ρολό, είναι πολύ χρήσιμο να υπάρχει η
δυνατότητα για κεντρικό έλεγχο όλων των ηλεκτρικών ρολών της κατοικίας. Η
δυνατότητα ηλεκτρικής κίνησης τεντών ή περσίδων για έλεγχο σκίασης είναι επίσης
πολύ χρήσιμη για την 3η ηλικία και όχι μόνο, ανάλογα βέβαια με τη δομή της
κατοικίας. Ακόμη, η πρόβλεψη για δυνατότητα ασύρματου τηλεχειρισμού των
ηλεκτρικών ρολών, των τεντών και των περσίδων θα είναι χρήσιμη για την
εξοικονόμηση κινήσεων και για την ανετότερη και ευκολότερη διαβίωση στο σπίτι.
Ένα ακόμα πεδίο με απαιτήσεις απλού αλλά
λειτουργικού ελέγχου είναι ο εσωτερικός και εξωτερικός φωτισμός του σπιτιού. Σχετικά με τον
εξωτερικό φωτισμό, δημιουργούνται διαφορετικές απαιτήσεις για μια μονοκατοικία
από ένα διαμέρισμα σε πολυκατοικία. Για το φωτισμό μπαλκονιού ή βεράντας
διαμερίσματος είναι χρήσιμο ό έλεγχος να γίνεται με διακόπτες που διαθέτουν
ένδειξη λειτουργίας. Αυτοί οι διακόπτες έχουν μια φωτεινή ένδειξη όταν το φως
που ελέγχουν είναι αναμμένο. Έτσι γίνεται εύκολος ο έλεγχος της κατάστασης του
εξωτερικού φωτισμού ακόμα και όταν τα εξωτερικά ανοίγματα είναι κλειστά. Για
εισόδους σπιτιών, για διαδρόμους, για κλιμακοστάσια και γενικά όπου χρειάζεται
εύκολη ενεργοποίηση φωτισμού και μάλιστα χωρίς το ψάξιμο και το πάτημα
κουμπιού, προτείνεται η εγκατάσταση ανιχνευτών κίνησης. Οι συσκευές αυτές
υπάρχουν για εσωτερικούς αλλά και για εξωτερικούς χώρους. Μπορούν να ρυθμιστούν
έτσι ώστε να ανάβουν τα φώτα μόνο όταν και για όσο πραγματικά είναι απαραίτητα.
Έτσι επιτυγχάνεται άνεση, ευκολία, ασφάλεια αλλά και εξοικονόμηση ηλεκτρικής
ενέργειας. Μια επισήμανση μόνο: Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται η εγκατάσταση
ανιχνευτών κίνησης σε εξωτερικούς χώρους, στο αν δηλαδή στην περιοχή εμβέλειάς
τους υπάρχουν δέντρα ή περνούν μη ελεγχόμενα ζώα. Στις περιπτώσεις αυτές
μπορούν να προκύψουν αθέλητες ενεργοποιήσεις του φωτισμού. Αλλά και για το
φωτισμό, η πρόβλεψη για δυνατότητα ασύρματου τηλεχειρισμού θα είναι χρήσιμη για
την εξοικονόμηση κινήσεων και για την ανετότερη και ευκολότερη διαβίωση στο
σπίτι ιδιαίτερα αν και όταν υπάρξουν δυσκολίες κίνησης. Μια πρόταση, ειδικά για
τον φωτισμό του μπάνιου και της κουζίνας: Όπως είναι γνωστό οι δυνατότητες
όρασης στην 3η ηλικία μειώνονται σε πολλούς ανθρώπους. Στις ζώνες εργασίας της
κουζίνας π.χ. στον πάγκο εργασίας αλλά και στην περιοχή του καθρέπτη του
μπάνιου είναι χρήσιμο να προβλέπονται δύο στάθμες φωτισμού. Όταν η πρώτη βασική
στάθμη φωτισμού δεν είναι αρκετή να μπορεί να επιλέγεται και η δεύτερη για
καλύτερη και ανετότερη ορατότητα. Σε κάθε δωμάτιο είναι χρήσιμο να προβλέπεται
τουλάχιστον ένας διακόπτης για έλεγχο φωτισμού με φωτεινή ένδειξη
προσανατολισμού. Έτσι μπορεί να εντοπίζεται εύκολα στα σκοτεινά χωρίς ψάξιμο.
Για τον έλεγχο της θέρμανσης και ψύξης θα πρέπει να τοποθετούνται
θερμοστάτες και χειριστήρια με εύκολη, απλή χρήση και εύκολη ένδειξη
λειτουργίας και θερμοκρασίας. Πρέπει να επιλέγονται οι σωστές θέσεις
τοποθέτησης των θερμοστατών όχι μόνο με βάση τα κριτήρια της εύκολης πρόσβασης
και ένδειξης αλλά και της σωστής αντίληψης και αίσθησης της θερμοκρασίας. Είναι
γνωστό ότι η σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας έχει άμεση επίδραση στην άνεση αλλά
και στην οικονομία.
Ένα θέμα που προκύπτει συνήθως σε κατοικίες με
θέρμανση με καυστήρα πετρελαίου είναι η ένδειξη στάθμης της δεξαμενής πετρελαίου. Υπάρχουν σήμερα
συστήματα ένδειξης στάθμης στη δεξαμενή ενσύρματα αλλά και ασύρματα. Ένα απλό
σύστημα μπορεί να προβλεφτεί ώστε να δίδει οπτική και ακουστική ένδειξη στο
σπίτι όταν η στάθμη του πετρελαίου φθάνει σε κρίσιμο σημείο ώστε να γίνεται
έγκαιρη προμήθεια.
Μερικοί γενικοί κανόνες - συμβουλές είναι
χρήσιμο να αναφερθούν εδώ.
Θέσεις - σημεία στα οποία υπάρχουν διακόπτες ή
γενικά συσκευές για χειρισμό πρέπει να απέχουν περισσότερο από 50
εκατοστά από γωνίες για να
εξασφαλίζεται η εύκολη πρόσβαση σε αυτά. Το ύψος των διακοπτών των πόμολων και
γενικά όλων όσων χρειάζονται χρήση με το χέρι θα πρέπει να βρίσκεται από 85 έως 105
εκατοστά από το τελικό δάπεδο.
Οι διακόπτες θα πρέπει να έχουν μεγάλα πλήκτρα και εύκολα αναγνωρίσιμες
ενδείξεις για τη λειτουργία τους.
Βέβαια εδώ κάποιος μπορεί να προβληματιστεί για
το που βρίσκονται τα όρια οικονομίας, ανάγκης, άνεσης ή και τεμπελιάς με βάση
τις απαιτήσεις που αναφέρθηκαν. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι απαιτήσεις σήμερα
για άνεση δεν είναι ούτε τεμπελιά ούτε πολυτέλεια.
10. Δυνατότητα εύκολης πρόσβασης και χρήσης σε
χώρους και θέσεις αποθήκευσης υλικών και μέσων
Και αυτό το θέμα εντάσσεται κυρίως στις εργασίες
και τις προβλέψεις των αρχιτεκτόνων και πολιτικών μηχανικών. Όμως φωτισμός μέσα
στις ντουλάπες και στα ντουλάπια είναι μια χρήσιμη πρόβλεψη. Στην 3η ηλικία η
δυσκολία διαχωρισμού χρωμάτων και μεγεθών και η ανάγνωση χαρακτηριστικών είναι
αναμενόμενη σε πολλούς ανθρώπους. Υπάρχουν ειδικά φωτιστικά, τα οποία δεν εκλύουν
θερμότητα και τα οποία μπορούν να προβλεφτούν σε ντουλάπες ρούχων ή στα
ντουλάπια εφοδίων, για την εύκολη αναγνώριση των περιεχομένων τους.
11. Κλείνοντας το άρθρο
Σίγουρα, το θέμα της ασφαλούς και ευκολότερης διαβίωσης για την 3η ηλικία έχει διαστάσεις. Βέβαια οι ιδέες και οι προτάσεις που αναφέρθηκαν στο άρθρο αυτό, επιδέχονται συζήτηση, ανάπτυξη ή και περιορισμό. Πολλές από τις ανάγκες σε ελέγχους, εντολές, ενδείξεις και αυτοματισμούς που περιγράφηκαν στις προηγούμενες παραγράφους μπορούν σήμερα να πραγματοποιηθούν εύκολα και οικονομικά με μια έξυπνη ηλεκτρική εγκατάσταση. Το τι σημαίνει έξυπνη ηλεκτρική εγκατάσταση, έξυπνο σπίτι, είναι επίσης ενδιαφέροντα θέματα, αλλά δεν είναι εφικτό να αναλυθούν σε αυτό το άρθρο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι "το σπίτι μια φορά γίνεται", όπως συνηθίζει να λέει ο λαός μας. Επομένως αξίζει τον κόπο και το χρόνο ο έγκαιρος προβληματισμός και η διερεύνηση ιδεών, προτάσεων και λύσεων. Tο σπίτι είναι και θα είναι ο ζωτικός χώρος για τον καθένα μας. Θα πρέπει να είναι ασφαλές, άνετο και λειτουργικό για όλες τι ηλικίες και ειδικά για την ίσως πιο δύσκολη, την 3η ηλικία. Αν σήμερα είναι ακριβή η υλοποίηση λειτουργιών σαν αυτές που αναφέρθηκαν σε αυτό το άρθρο, ας κάνουμε τουλάχιστον προβλέψεις. Όπως διαπιστώνεται συχνά, οι προβλέψεις στις κτιριακές εγκαταστάσεις κοστίζουν συνήθως λιγότερα από τις εκ των υστέρων προσθήκες. Έτσι θα μπορούμε να έχουμε ασφαλέστερη, ευκολότερη, ανετότερη και γενικά καλύτερη διαβίωση στους χώρους κατοικίας μας όχι μόνο για τους νεώτερους και για τους μεσόκοπους, αλλά και για αυτούς που φθάνουν στα γεράματα, στην 3η ηλικία.
Δημοσίευση στην εφημερίδα <Ο εγκαταστάτης>
Γιώργος Σαρρής - Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Ε., Επιστημονικός σύμβουλος του
Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού (ΕΙΑΧ) - www.sarrisg.gr
