Τα προβλήματα της ηλεκτροδότησης των μη διασυνδεδεμένων νησιών

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα

Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ) αποτελείται από 32 αυτόνομα συστήματα, κάποια εκ των οποίων αποτελούνται από συμπλέγματα νησιών, και η λειτουργία και διαχείριση της αγοράς των ΜΔΝ γίνεται από τον ΔΕΔΔΗΕ.

Η ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται, παράγεται κατά κύριο λόγο από τοπικούς θερμικούς σταθμούς παραγωγής, που λειτουργούν με καύσιμο πετρέλαιο, μαζούτ ή και ντίζελ, καθώς και σταθμούς ΑΠΕ, (κυρίως αιολικούς και φωτοβολταϊκούς).

Η αιχμή ζήτησης σε kW των 32 αυτόνομων ηλεκτρικών συστημάτων της χώρας ποικίλει, καθώς, πέραν των δυο «μεγάλων» αυτόνομων συστημάτων (Κρήτη, Ρόδος) που έχουν αιχμή ζήτησης άνω των 100 kW, υπάρχουν ακόμα 19 «μικρά» αυτόνομα συστήματα που έχουν αιχμή ζήτησης έως 10 kW και 11 «μέσου μεγέθους» και άλλα αυτόνομα συστήματα, με αιχμή ζήτησης από 10 έως 100 kW.

Αντίστοιχα ποικίλει σε μέγεθος και η ζήτηση (κατανάλωση σε MWh) ηλεκτρικής ενέργειας στα ΜΔΝ, από ορισμένες εκατοντάδες MWh στα μικρότερα νησιά, όπως τα Αντικύθηρα ή το Αγαθονήσι, έως και ορισμένες TWh στην Κρήτη.

Η ΔΕΗ δαπανά 1 δις ευρώ για αγορά υγρών καυσίμων προκειμένου να λειτουργούν οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά.

Οι μελέτες για τη διασύνδεση των νησιών ξεκινούν από παλιά

Οι μελέτες για τη διασύνδεση των νησιών του Ιονίου και του Αιγαίου με το κεντρικό δίκτυο με καλώδια των 150ΚV άρχισαν προς το τέλος της 10ετίας του ’70 από τη Διεύθυνση ΔΜΚΜ της ΔΕΗ με τους τότε διευθυντές κ. Γ. Κανελάκη και Ι. Βογιατζάκη.

Η διασύνδεση Πελοποννήσου (Μονεμβασία) – Κρήτης (Ακρωτήριο Σπάθα) πρωτοσυζητήθηκε το 1987 και οι θαλάσσιες γεωλογικές έρευνες για την καταλληλότητα του πυθμένα, την επιλογή της ασφαλέστερης διαδρομής για την τοποθέτηση του υποθαλασσίου καλωδίου και τον εντοπισμό των τυχόν γεωλογικών επικινδυνοτήτων, οι οποίες μπορεί να προκαλούσαν βλάβες στα καλώδια, άρχισαν το 1988 και περατώθηκαν το 1990. Οι έρευνες, που έγιναν από το Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω. με επιβλέπουσα αρχή τη Διεύθυνση ΔΜΚΜ της ΔΕΗ, έδειξαν ότι από γεωλογικής πλευράς οι φυσικές επικινδυνότητες μπορούν να αντιμετωπισθούν και επιλέχθηκε η ασφαλέστερη όδευση του καλωδίου. Από τότε μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία προσπάθεια για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Πελοπόννησο και αντ αυτού η ηλεκτρική επάρκεια της Κρήτης αντιμετωπιζόταν με την κατασκευή και λειτουργία αυτόνομων πετρελαϊκών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι ήταν πλέον δαπανηροί. Η πραγματοποίηση του έργου της διασύνδεσης της Κρήτης με την Πελοπόννησο είναι εφικτή άμεσα.

Στη συνέχεια προτάθηκε ως εναλλακτική γραμμή η Κρήτη-Αττική. Η εναλλακτική αυτή σύνδεση έχει μήκος 390 χιλ. έναντι 150 χιλ. της Μονεμβασίας - Κρήτης, με αποτέλεσμα το κόστος κατασκευής της να είναι υπερδιπλάσιο της αρχικά σχεδιασθείσας διασύνδεσης, ενώ δεν είναι γνωστή η τυχόν παρουσία φυσικών επικινδυνοτήτων στον πυθμένα, που μπορεί να αποτελέσουν εμπόδια στην τοποθέτηση του καλωδίου και να αυξήσουν και άλλο το κόστος κατασκευής. Εύλογο είναι να διερωτάται κανείς γιατί προτείνεται αυτή η πολύ ακριβότερη διασύνδεση. 

Ο ΑΔΜΗΕ το 2013 προχώρησε  στην επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού για τη διασύνδεση των Κυκλάδων (Λαύριο-Σύρος,Σύρος-Τήνος, Σύρος-Παρος και Σύρος-Μύκονος).

Η προγραμματισμένη διασύνδεση των Κυκλάδων (Λαύριο-Κύθνος-Σύρος-Μύκονος-Πάρος-Νάξος), της οποίας η επιτακτικότητα αναδείχθηκε από τη διακοπή ρεύματος στη Σαντορίνη, στην ουσία έχει πραγματοποιηθεί κατά 60% από το 1995, oπότε η κοινοπραξία Alcatel-Pirelli κατασκεύασε και τοποθέτησε το υποθαλάσσιο καλώδιο που συνέδεε την Εύβοια με Άνδρο-Τήνο-Σύρο-Μύκονο. Η σύνδεση αυτή, με κόστος περίπου 50 εκατ. ευρώ σε σημερινές τιμές έναντι 240 εκατ. ευρώ της υπό εκτέλεση, ουδέποτε λειτούργησε λόγω αντιδράσεων των κατοίκων της Τήνου, που δεν ήθελαν για περιβαλλοντικούς λόγους να εγκατασταθεί κατά μήκος του νησιού εναέρια γραμμή και απαιτούσαν υποθαλάσσια παράκαμψη, χωρίς να αναλογίζονται πώς θα αντιμετωπιστεί το επιπλέον κόστος. Εκ των υστέρων υπήρξαν και αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (2939/2000 και 2940/2000) για τη μη τοποθέτηση σταθμών υψηλής τάσεως στη Σύρο, Μύκονο.

Παρόμοια το Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω. το 2000 εκπόνησε έρευνα για λογαριασμό της ΔΕΗ για τη διασύνδεση της Σκιάθου με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω Πηλίου. Δυστυχώς, ούτε η διασύνδεση αυτή πραγματοποιήθηκε λόγω αντίδρασης των κατοίκων στην τοποθέτηση εναέριας γραμμής στο νησί για περιβαλλοντικούς λόγους. Έντεκα χρόνια αργότερα η διασύνδεση της Σκιάθου επαναπροκηρύχθηκε, αλλά αυτήν τη φορά μέσω

Μαντουδίου Ευβοίας. Η νέα διασύνδεση έχει μήκος 39 χιλ. έναντι 10 χιλ. της αρχικά σχεδιασθείσας, δηλαδή πολλαπλάσιο κόστος. Το ερώτημα που τίθεται πάλι είναι γιατί επιλέχθηκε μια πολύ ακριβότερη λύση. Μήπως υπήρχαν περιβαλλοντικές ενστάσεις; Και σε αυτήν την περίπτωση ποιος πληρώνει το επιπλέον κόστος;

Το μπλακ άουτ της Σαντορίνης το 2013 που προκλήθηκε από την πυρκαγιά στον ΑΣΠ Σαντορίνης (το νησί είχε μείνει για τρεις και πλέον ημέρες χωρίς ρεύμα, με ανυπολόγιστες υλικές ζημιές αλλά και με φοβερό αντίκτυπο στον τουρισμό) έδειξε το πρόβλημα της ηλεκτροδότησης των νησιών, που δεν είναι διασυνδεδεμένα με το ηπειρωτικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Και ακριβώς επειδή όλα αυτά τα χρόνια δεν έχουν προχωρήσει τα σχέδια των υποβρύχιων διασυνδέσεων, τα νησιά που αποτελούν την καρδιά του ελληνικού τουριστικού προϊόντος βρίσκονται διαρκώς εκτεθειμένα σε προβλήματα ηλεκτροδότησης. Διότι δεν είναι μόνο η περίπτωση της Σαντορίνης. Είναι και της Μυκόνου, όπως επίσης και άλλων μικρότερων νησιών όπως η Φολέγανδρος ή τα Κουφονήσια που τα προβλήματα είναι σχεδόν καθημερινά.

Που οφείλονται τα προβλήματα στην ηλεκτροδότηση των νησιών;

Η κάλυψη των αναγκών γίνεται από αυτόνομους σταθμούς παραγωγής και από μονάδες ΑΠΕ. Στα μη διασυνδεδεμένα νησιά υπάρχουν εγκατεστημένες θερμικές μονάδες (πετρελαϊκές) συνολικής ισχύος 1783 MW και ακόμη 287,32 MW αιολικών και 14,464 MW Φωτοβολταϊκών.

Η ΔΕΗ εδώ και πολλά χρόνια έχει συνδέσει νησιά κόμβους στις Κυκλάδες, όπως η Πάρος όπου υπάρχει εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, με τα νησιά που την περιβάλουν χρησιμοποιώντας υποβρύχια καλώδια μέσης τάσης 20 kV για την μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος. Υπάρχουν για παράδειγμα οι υποβρύχιες διασυνδέσεις Πάρος-Νάξος-Ηρακλειά-Κουφονήσι και Πάρος-Ίος-Σίκινος-Φολέγανδρος.

 Συχνά λοιπόν συμβαίνει η παραγωγή να μην μπορεί να καλύψει την ζήτηση, ενώ δεν λείπουν οι περιπτώσεις βλαβών σε μονάδες –πολλές από τις οποίες είναι καταπονημένες και παλιές– ή στα υποβρύχια καλώδια (από τράτες η άγκυρες πλοίων.

Και βέβαια όπως φάνηκε και με το μπλακ άουτ στη Σαντορίνη, εκτός από τα νησιά - κόμβους πολλά νησιά δεν συνδέονται με άλλα νησιά ή με το Ηπειρώτικο Ηλεκτρικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Έτσι σε περίπτωση βλάβης του τοπικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δεν υπάρχει καμία εναλλακτική, όπως συνέβη στη Σαντορίνη.

Αλλά ακόμη και το υπάρχον παραγωγικό δυναμικό σύμφωνα με μελέτες είναι οριακά επαρκές: μόνο στη Μήλο, τη Σύρο, τη Σαντορίνη, τη Μύκονο και την Πάρο, απαιτείται για να υπάρξει ασφαλής και επαρκής ηλεκτροδότηση να εγκατασταθεί νέα ισχύς 120MW: οι μεγαλύτερες ανάγκες εντοπίζονται στη Μύκονο (40MW) και την Πάρο (40MW).

Και ενώ η ποιότητα της ηλεκτροδότησης των νησιών μας είναι από μέτρια έως κακή, το κόστος που πληρώνουμε όλοι οι καταναλωτές μέσω των λογαριασμών μας είναι τεράστιο. Για παράδειγμα το 2011 το κόστος για την ηλεκτροδότηση των νησιών ανήλθε σε 679.111.732 ευρώ για 5.545.493 ΜWh. Δηλαδή το κόστος παραγωγής, ήταν 122,46 ευρώ η μεγαβατώρα, όταν το μέσο κόστος ηλεκτροπαραγωγής σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΗ –για το διασυνδεδεμένο σύστημα– είναι στα 71,33€/MWh.

 Λύσεις

Η λύση που κατά τους ειδικούς της αγοράς ενέργειας, διασφαλίζει την καλύτερη δυνατή ηλεκτροδότηση των νησιών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, είναι η σύνδεση των κύριων νησιών με το Ηπειρώτικο Ηλεκτρικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας με υποβρύχια καλώδια Υψηλής Τάσης και στη συνέχεια η διασύνδεση των μικρότερων νησιών με νέα υποβρύχια καλώδια μέσης τάσης.

Σύμφωνα με την ανάλυση που έχει κάνει η ΡΑΕ, οι καταναλωτές θα ωφεληθούν από την ελάφρυνση, σε βάθος χρόνου, από τις επιβαρύνσεις για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (~600-800 εκ. ευρώ/έτος).

Επίσης, θα διασφαλιστεί οριστικά η ενεργειακή επάρκεια των νησιών, ενώ,  από την παύση λειτουργίας των πετρελαϊκών σταθμών, θα βελτιωθεί και το περιβάλλον τους.

Η πορεία των έργων 

Σε σχέση με την πορεία των έργων διασύνδεσης που βρίσκονται σε εξέλιξη, είχε αναφερθεί ,κατά την παρουσίαση-εσπερίδα που διεξήγαγε η ΡΑΕ στην ΔΕΘ, ο κ. Γεώργιος Αντωνόπουλος, ειδικός επιστήμονας της ΡΑΕ, ο οποίος μίλησε για την ηλεκτροδότηση των μη διασυνδεδεμένων νησιών (ΜΔΝ) και τις διασυνδέσεις τους με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας .

Για την πορεία λοιπόν των έργων ανέφερε:

Αναλυτικά, ο προγραμματισμός των διασυνδέσεων έχει ως εξής:

-Είναι, ήδη, σε εξέλιξη η πρώτη φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων που περιλαμβάνει τη σύνδεση της Σύρου με Λαύριο και Τήνο, Πάρο και Μύκονο (ήδη είναι διασυνδεδεμένες μέσω Εύβοιας η 'Ανδρος και η Τήνος). Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2018.

-Η δεύτερη φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων, που έχει ήδη εγκριθεί, περιλαμβάνει τις συνδέσεις Πάρου - Νάξου και Νάξου - Μυκόνου καθώς και την αναβάθμιση της σύνδεσης μεταξύ 'Ανδρου και Ν. Εύβοιας. Προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2019.

-Η τρίτη φάση για τις Κυκλάδες, που επίσης έχει εγκριθεί, συνίσταται στην πόντιση δεύτερου καλωδίου μεταξύ Λαυρίου - Σύρου με προοπτική λειτουργίας το 2022.

-Ειλημμένη είναι επίσης η απόφαση για διασύνδεση της Κρήτης, η οποία (λόγω μεγέθους) θα αφαιρέσει σημαντικό βάρος από τους ώμους των καταναλωτών. Θα προηγηθεί η λεγόμενη «μικρή» διασύνδεση ικανότητας 2x140 μεγαβάτ από την Πελοπόννησο με προοπτική ολοκλήρωσης το 2020, και η «μεγάλη», ικανότητας 2x500 MW, μέσω Αττικής, για την οποία η ΡΑΕ έχει θέσει στόχο να ολοκληρωθεί το 2021-2022, νωρίτερα από τον προγραμματισμό του ΑΔΜΗΕ. Η μεγάλη διασύνδεση σχετίζεται και με το μεγάλο έργο της διασύνδεσης με την Κύπρο (Euro Asia Interconnector).

Τα νέα έργα που εισηγείται η Επιτροπή ως ώριμα και βιώσιμα και τίθενται υπό την έγκριση της ΡΑΕ περιλαμβάνουν:

-Τέταρτη φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων στην οποία εντάσσονται οι εξής διασυνδέσεις:

Πάρος - Σαντορίνη - Φολέγανδρος - Μήλος - Σίφνος - Σύρος,

Νάξος - Δονούσα, Νάξος - Σχοινούσα - Αμοργός και Κουφονήσι- Σχοινούσα - Ηρακλειά,

Πάρος - Ίος - Σίκινος - Φολέγανδρος,

Σίφνος - Σέριφος - Κύθνος,

Λαύριο - Κέα,

Σαντορίνη - Ανάφη - Αστυπάλαια.

Εξετάζονται, επίσης, εναλλακτικά σενάρια όπως η διασύνδεση Σύρου - Σερίφου - Μήλου, αντί για Σύρο - Σίφνο - Μήλο, περίπτωση κατά την οποία η Σίφνος θα διασυνδεθεί με τη Σέριφο και η τελευταία με το Λαύριο.

-Για τα Δωδεκάνησα η εισήγηση προβλέπει την κατασκευή διασύνδεσης Λαυρίου - Κω και διακλάδωση από την Κω προς Κάλυμνο και Ρόδο. Εναλλακτικά εξετάζεται η διασύνδεση μέσω Κρήτης.

-Για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου αν και προκρίνεται ως οικονομικότερη η λύση της κατασκευής νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, εξετάζονται δύο εναλλακτικές διασυνδέσεων:

Αλιβέρι - Σκύρος - Μυτιλήνη, Μυτιλήνη - Χίος - Σάμος και Μυτιλήνη - Λήμνος - Αγ. Ευστράτιος ή εναλλακτικά να γίνει απευθείας η διασύνδεση Αλιβέρι - Μυτιλήνη και ξεχωριστά Αλιβέρι - Σκύρος.

πηγές: energypress.gr

kathimerini.gr

miloslife.gr