ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΤΡΙΦΑΣΙΚΩΝ ΠΡΙΖΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΟΧΗ ΦΑΣΕΩΝ

Σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384, στο τρίτο πεδίο των δοκιμών του Πρωτοκόλλου Ελέγχου Ηλεκτρικής Εγκατάστασης, είναι υποχρέωση, σε τριφασικές εγκαταστάσεις, να ελέγχεται και να δοκιμάζεται η κατεύθυνση της φοράς του πεδίου τριφασικών πριζών και, κατ’ επέκταση, η φορά τριφασικών κινητήρων. 

Το τρίτο πεδίο αποτελεί το μέρος ελέγχου που αφορά τις δοκιμές της εγκατάστασης, καθορίζοντας την σειρά τους όπως αυτή διαμορφώνεται κατά ΚΕΗΕ ή ΕΛΟΤ HD384.

Κατεύθυνση φοράς των 3φ κινητήρων.

Ελέγχουμε τα ακόλουθα :
1) Αν δεν έχει ρεύμα η εγκατάσταση δε συμπληρώνεται και αναφέρεται στις παρατηρήσεις. 

Κατεύθυνση πεδίου φοράς 3φ πριζών.

Ελέγχουμε τα ακόλουθα :
1) Αν υπάρχουν περισσότερες της μίας 3φ πρίζες θα πρέπει να έχουν την ίδια κατεύθυνση πεδίου φοράς.
2) Αν δεν έχει ρεύμα η εγκατάσταση δε συμπληρώνεται και αναφέρεται στις παρατηρήσεις. 

Το γεγονός αυτό σχετίζεται με τη σειρά που ακολουθούν οι τρεις εισερχόμενες στην ηλεκτρική εγκατάσταση φάσεις. 

Δύο είναι οι πιθανές κυκλικές ακολουθίες τους. 

Η «θετική» δεξιόστροφη, L1-L2-L3 (R-S-T) ή η «αρνητική» αριστερόστροφη, L3-L2-L1 (T-S-R). 

Το παραπάνω πρότυπο δεν απαιτεί να ακολουθείται συγκεκριμένα μία από τις δύο σειρές των τριών φάσεων. Αποδέχεται και τις δύο.

Η απαίτηση κατά την οποία ο ΕΛΟΤ επιβάλει να ελέγχεται η κατεύθυνση της φοράς του πεδίου των τριφασικών πριζών θεωρείται απαραίτητη, αφού, κυρίως, κάθε τριφασικός κινητήρας προκειμένου να λειτουργήσει σύμφωνα με τον κατασκευαστή και ανάλογα με τη χρήση του, απαιτεί μία συγκεκριμένη διαδοχή των φάσεων της παροχής λειτουργίας του (U-V-W). Με αυτό τον τρόπο καθορίζεται η σωστή φορά περιστροφής αυτού (άρα και του στρεφόμενου μαγνητικού του πεδίου).

Το όργανο το οποίο ανιχνεύει την κατεύθυνση περιστροφής των φάσεων μιας τριφασικής τάσης και του μαγνητικού της πεδίου (συνεπώς και την εκ των προτέρων φορά της περιστροφής των τριφασικών κινητήρων που τροφοδοτούνται από αυτές) υπάρχει σε διάφορους τύπους και μορφές, είναι φορητό, κάνει μετρήσεις κάτω από απλές συγκεκριμένες οδηγίες των κατασκευαστών του, παρέχοντας φωτεινή κυκλική ένδειξη της θετικής (δεξιόστροφα) ή αρνητικής (αριστερόστροφα) φοράς των φάσεων και του πεδίου τους. 

Στην αγορά κυκλοφορούν, επίσης, τέτοιου είδους ψηφιακά όργανα ράγας, με το όνομα «επιτηρητής φάσης», για μόνιμη εγκατάσταση σε ηλεκτρικούς τριφασικούς πίνακες, που πέραν του ελέγχου της διαδοχής των φάσεων, εξετάζουν και την απώλεια όλων ή μιας τουλάχιστον από αυτές. Εάν αντιληφθούν κάτι τέτοιο, διακόπτουν το κύκλωμα μέχρις ότου επιδιορθωθεί το σφάλμα. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι, υπάρχουν ορισμένοι κινητήρες, οι οποίοι διαθέτουν ενσωματωμένο ελεγκτή διαδοχής φάσεων (αντλίες λυμάτων κ.λπ.), προς αποφυγή λάθους συνδεσμολογίας τους.

Προκειμένου να γίνουν όλα τα παραπάνω, πρέπει η εγκατάσταση, αν είναι νέα, να κατασκευαστεί με μεγάλη προσοχή, ακολουθώντας τον νέο χρωματικό κώδικα των πόλων των αγωγών χαμηλής τάσης μιας Ε.Η.Ε., σύμφωνα με το νέο πρότυπο ΕΛΟΤ HD 308 S2, το οποίο, από την 1η Απρίλιου του 2006, απαιτεί να ισχύουν τα ακόλουθα:

•          Αγωγός ουδέτερου: μπλε μονόχρωμο.

•          Αγωγός προστασίας: κίτρινο με πράσινη ρίγα κατά μήκος.

Όσον αφορά στους αγωγούς των φάσεων, τα νέα χρώματα έχουν διαμορφωθεί ως εξής:

•          Για μονοφασική εγκατάσταση: 

Αγωγός φάσης - καφέ ή μαύρο ή γκρι μονόχρωμο.

•          Για τριφασική εγκατάσταση: 

Αγωγός φάσης L1 (R / U) - καφέ μονόχρωμο.                                                     

Αγωγός φάσης L2 (S / V) - μαύρο μονόχρωμο.     

Αγωγός φάσης L3 (Τ / W) - γκρι μονόχρωμο.

Θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι, η διαφορετική επιλογή χρωμάτων φάσης των ηλεκτρικών γραμμών της Ε.Η.Ε., πέρα από τα καθορισμένα, προκαλεί σύγχυση και επικινδυνότητα. Έτσι, για τριφασική εγκατάσταση, επί του γενικού πίνακα ορίζουμε μία συγκεκριμένη σειρά του παραπάνω χρωματικού κώδικα, την οποία ακολουθούμε χρωματικά σε όλη της την έκταση. Ορθότερα, επί των ζυγών του πίνακα, καλό θα είναι να αναγράφεται ο ονοματικός χαρακτηρισμός της κάθε φάσης, επί παραδείγματι L1, L2, L3 αντίστοιχα.

Διευκρινίσεις:

•          Ως διαδοχή ή ακολουθία ή φορά ή κατεύθυνση των φάσεων ορίζεται η θέση των φάσεων μεταξύ τους, δηλαδή, ποια φάση ακολουθεί την ακριβώς προηγούμενη και ποια έπεται της ακριβώς επόμενης. Έστω μία διαδοχή φάσεων είναι η L1-L2-L3. Αυτή η σειρά είναι ακριβώς ίδια με τη σειρά L2-L3-L1 ή με τη σειρά L3-L1-L2. Οι διαδοχές, ωστόσο, L2-L1-L3 ή L3-L2-L1 ή L1-L3-L2 είναι ίδιες μεταξύ τους, αλλά διαφορετικές από τις προαναφερθείσες.

•          Ο Δ.Ε.Δ.Η.Ε., κατά τη μεταφορά της υψηλής και υπερυψηλής τάσης και κατά τη διανομή της εναέριας μέσης και χαμηλής τάσης του δικτύου του, οδηγεί τις τρεις φάσεις με συγκεκριμένη και αναγνωρίσιμη σειρά επί των στύλων του. Ειδικά, στο δίκτυο της χαμηλής τάσης (230/400V), η εναέρια διανομή γίνεται είτε με τη μορφή γυμνών αγωγών (δημιουργώντας το κοινώς ονομαζόμενο «πεντάγραμμο»), είτε με τη μορφή αυτοφερόμενων συνεστραμμένων μονωμένων αγωγών (ABC - Aerial Bundled Cables).

•          Επί του «πενταγράμμου», η αναγνωρισιμότητα των φάσεων διακρίνεται από τη σειρά τοποθέτησης και στερέωσης των αγωγών επί των στύλων. Έτσι, πάντα πρώτος επάνω και σε καφέ χρώματος μονωτήρα, βρίσκεται ο ουδέτερος αγωγός. Δεύτερος, ακριβώς από κάτω, η φάση L1, τρίτος η φάση L2 και τέταρτος η φάση L3. Στο κατώτερο σημείο της διάταξης του «πενταγράμμου», πέμπτος στη σειρά, είναι τοποθετημένος ο αγωγός φάσης του δημοτικού φωτισμού. Οι αγωγοί των L1, L2, L3 και του δημοτικού φωτισμού στηρίζονται σε μονωτήρες λευκού χρώματος.

•          Επί των αυτοφερόμενων συνεστραμμένων μονωμένων αγωγών, η αναγνωρισιμότητα των φάσεων διακρίνεται από συγκεκριμένο αριθμό ανάγλυφων πτερυγίων, που βρίσκονται κατά μήκος του κάθε αγωγού. Έτσι, ο αγωγός της L1, επί της μόνωσής του, φέρει ένα ανάγλυφο πτερύγιο, της L2 δύο ανάγλυφα παράλληλα πτερύγια και της L3 τρία παράλληλα ανάγλυφα πτερύγια. Ο ουδέτερος αγωγός, ξεχωριστός, βρίσκεται επί του συνεστραμμένου, με λεία και ομαλή μόνωση, δίχως πτερύγια. Επάνω σε όλα αυτά συστρέφεται και ο αγωγός της φάσης του δημοτικού φωτισμού, με λεία και ομαλή μονωτική επένδυση, αλλά με μικρότερη διατομή από αυτήν του ουδετέρου.

•          Ο τεχνίτης του Δ.Ε.Δ.Η.Ε., αναγνωρίζοντας τη θέση των φάσεων επί των στύλων του δικτύου, φροντίζει να τις συνδέει στον τριφασικό μετρητή της Ε.Η.Ε, με ακολουθία σύμφωνη με τον χρωματικό κώδικα των φάσεων των αγωγών παροχής της Ε.Η.Ε., που έχει δοθεί από τον ηλεκτρολόγο εγκαταστάτη στο γνωμονοκιβώτιο. Σε περίπτωση που ο ηλεκτρολόγος εγκαταστάτης έχει φροντίσει να ακολουθήσει τον σωστό χρωματικό κώδικα των φάσεων, τότε η διαδοχή που θα δοθεί θα είναι η L1-L2-L3. Αυτό, βέβαια, δεν τον απαλλάσσει από τον έλεγχο της διαδοχής των φάσεων. Εάν δεν έχει ακολουθηθεί ο χρωματικός κώδικας των φάσεων στους αγωγούς παροχής της Ε.Η.Ε. (π.χ. όλες οι φάσεις μαύρο χρώμα), τότε ο τεχνίτης του Δ.Ε.Δ.Η.Ε. θα τροφοδοτήσει την Ε.Η.Ε. με τυχαία σειρά.

•          Σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, ο ηλεκτρολόγος εγκαταστάτης που θα πραγματοποιήσει τον έλεγχο της διαδοχής, πρακτικά, οφείλει να ακολουθήσει την παρακάτω πορεία: Ορίζει, τυχαία, ως L2 τη φάση που οδεύει στον μεσαίο ζυγό (μπάρα) του πίνακα. Τυχαία, επίσης, ορίζει και ονομάζει τις άλλες δύο φάσεις και τους αντίστοιχους ζυγούς τους L1 και L3. Από εκεί και πέρα πραγματοποιεί τον έλεγχό τους. Εάν η σειρά μάς καλύπτει, οδηγούνται όλες εντός της Ε.Η.Ε. με αυτήν την σειρά, βοηθούμενες από το χρώμα τους, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Εάν δεν μας καλύπτει αντιμεταθέτει στους ζυγούς τις δύο ακραίες, κρατώντας σταθερή τη μεσαία (L2). Τέλος, προς επιβεβαίωση, πραγματοποιεί παρόμοιο έλεγχο σε όλα τα σημεία (πρίζες ή αναμονές), στα οποία καταλήγουν οι τρεις φάσεις εντός της Ε.Η.Ε.

πηγή:http://www.electrologos.gr