Μέτρα ασφάλειας προσωπικού κατά την εργασία σε υψηλή τάση
Τα σημαντικότερα βήματα για την εξασφάλιση ασφαλούς
διεξαγωγής εργασιών είναι τα παρακάτω, τα οποία και περιγράφονται συνοπτικά.
α) Προσδιορισμός
χώρου εργασίας: Ο χώρος στον οποίο γίνονται εργασίες πρέπει να περιγράφεται
σαφώς στα σχέδια και τα σχετικά έγγραφα. Οι σημάνσεις πρέπει να είναι
ευδιάκριτες, να τοποθετούνται σε ύψος τέτοιο ώστε να είναι ορατές, και η
παρακολούθησή τους συνεχόμενη.
Πραγματοποιούνται από τον υπεύθυνο και αφορούν τα εξής.
- μαρκάρισμα καλωδίων και συνδέσεων
- χωροθέτηση του χώρου εργασίας με κορδέλες, πινακίδες και
φράγματα
- σημάνσεις κινδύνου πλησίον εξαρτημάτων που βρίσκονται υπό
τάση
β) Πλήρης ηλεκτρική απόζευξη και εξασφάλιση μη δυνατότητας
επανασύζευξης: Ο εξοπλισμός πρέπει να διακόπτεται και να γειώνεται. Κατά τη
διάρκεια των εργασιών πρέπει να εξασφαλίζεται ηλεκτρική ασυνέχεια μέσω
διατάξεων κλειδώματος, αφαίρεση των ασφαλειών ή τοποθέτησης φραγμάτων.
Η συνιστώμενη διαδικασία έχει ως εξής: κάθε εργαζόμενος που
εργάζεται σε εξοπλισμό ή κύκλωμα θα πρέπει να ασφαλίζει τον αντίστοιχο διακόπτη
παροχής με λουκέτο. Το λουκέτο πρέπει να συνοδεύεται από το ονοματεπώνυμο και
τα στοιχεία επικοινωνίας του εργαζομένου, ώστε όταν κάποιος θέλει να εκτελέσει
εργασία να έχει τη δυνατότητα να τον βρει. Οταν η εργασία ολοκληρώνεται ο
εργαζόμενος απομακρύνει το λουκέτο με το όνομα του και επαναφέρει τον διακόπτη
στην αρχική του θέση.
γ) Προστασία από ενεργό εξοπλισμό: Η σήμανση, η κατανόηση
των κυκλωμάτων και η τήρηση των κανόνων ασφαλείας είναι βασικοί παραγόντες για
την προστασία από ενεργό εξοπλισμό. Παρά το γεγονός ότι έχει προηγηθεί
αποσύζευξη, απαιτείται ιδαίτερη προσοχή.
Τα βασικά σημεία είναι:
- εκτίμηση κινδύνου ώστε να εξασφαλιστεί ότι δεν πρόκειται
να δημιουργηθεί επικίνδυνη τάση από γειτονικό ενεργό κύκλωμα ή από συνδέσεις
των γειώσεων.
- κατανόηση της λειτουργίας των κυκλωμάτων και
συνδεσμολογιών σε περίπτωση που ο εξοπλισμός μεταβαίνει από ενεργή σε ανενεργή
κατάσταση και αντίστροφα σε στάδια, ώστε να είναι γνωστό ποιο τμήμα είναι
ηλεκτρισμένο κάθε φορά.
- σε περιπτώσεις επαγόμενων τάσεων και ρευμάτων (γραμμές
υψηλής τάσης, ουδέτεροι κόμβοι μετασχηματιστών) το προσωπικό πρέπει να
χρησιμοποιεί τα κατάλληλα μονωμένα μέσα ατομικής προστασίας.
δ) Ειδικές προφυλάξεις κοντά σε γυμνούς αγωγούς: Στην
περίπτωση εργασίας κοντά σε γυμνούς αγωγούς πρέπει να τηρούνται οι αποστάσεις
ασφαλείας που δίνονται στους πίνακες VI.3-1 και VI.3-2.
Επίσης είναι σημαντικό να τηρούνται τα εξής μέτρα
προστασίας:
- χρήση γαντιών κατάλληλων για το επίπεδο τάσης της
εγκατάστασης
- εύκολη προσβασιμότητα για αποφυγή πτώσεων
- παρουσία δεύτερου ατόμου για δυνατότητα βοήθειας
ε) Έλεγχος μη υπάρξης ηλεκτρικού ρεύματος: Η επαλήθευση
πρέπει να γίνεται με όργανα δοκιμής, διαπιστευμένα πριν και μετά από κάθε
δοκιμή.
στ) Έλεγχος γειώσεων και βραχυκυκλώσεων:
- Ο εξοπλισμός πρέπει να γειώνεται με συνδέσεις και αγωγούς
ικανούς να μεταφέρουν το ρεύμα βραχυκύκλωσης.
- Οι γειώσεις πρέπει να εφαρμόζονται μεταξύ του σημείου
εργασίας και οποιασδήποτε πιθανής πηγής υψηλής τάσης. Πραγματοποιούνται από
διαπιστευμένο άτομο, εφοδιασμένο με τα κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας.
- Οι φορητές γειώσεις πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις
φάσεις με τρόπο ώστε να εκφορτίζονται τα εναπομείναντα φορτία και οι επαγόμενες
τάσεις.
- Ο χώρος εργασίας πρέπει να γειώνεται ώστε να αποτελεί
ισοδυναμική επιφάνεια.
ζ) Έκδοση άδειας εργασιών: Η άδεια εργασιών πιστοποιεί ότι ο
χώρος εργασίας έχει ελεγχθεί ως προς την καταλληλότητα και ότι το προσωπικό
είναι σε θέση να πραγματοποιήσει εργασίες. Επίσης, αποτελεί έγγραφο νομικής
ευθύνης εκ μέρους του εξουσιοδοτημένου προσώπου όσον αφορά τη λήψη και την
τήρηση των απαιτούμενων μέτρων ασφαλείας.
Η άδεια δίνει τις εξής πληροφορίες:
- χώρος εργασίας και μέτρα προστασίας
- σκοπός των εργασιών
- υφιστάμενοι κίνδυνοι
- δήλωση ολοκλήρωσης της εκτίμησης ρίσκου
- δήλωση ολοκλήρωσης του φύλλου ελέγχου
- στοιχεία προσωπικού και υπογραφές
Οι σημάνσεις που τοποθετούνται πριν την έναρξη της εργασίας
δεν πρέπει να απομακρύνονται παρά μόνο με την ακύρωση της άδειας εργασιών.
Επίσης κάθε φορά που ο χώρος εργασιών μεταβάλλεται, απαιτείται έκδοση νέας
άδειας η οποία να αντιστοιχεί στα νέα χωροταξικά σύνορα.
Mέσα ατομικής προστασίας
- γάντια - κράνος - μπότες - ζώνη - γυαλιά - γιλέκο -
επιγονατίδες - ωτασπίδες - αναπνευστική μάσκα
Αποστάσεις ασφαλείας
Οι εργασίες και οι επισκευές πρέπει να γίνονται τηρώντας τις
αποστάσεις ασφαλείας από ρευματοφόρους αγωγούς, εξαρτήματα υπό τάση κλπ. Οι
αποστάσεις είναι γενικά συνάρτηση του επίπεδου τάσης, και ενδέχεται να
διαφέρουν ανάλογα με την ιδιομορφία της εκάστοτε εγκατάστασης.
Στη συνέχεια
παρατίθενται πίνακες για τις κυριότερες περιπτώσεις όπως αυτές καθορίζονται στο
πρότυπο BS EN 50110-1. Στο πρότυπο αυτό δίνονται οι εξής ορισμοί: η ελάχιστη
απόσταση εργασίας ονομάζεται “Dv” (ανώτατο όριο ζώνης εγγύτητας) και η ενεργή
ζώνη εργασίας ονομάζεται “Dc” (ελάχιστη απόσταση ασφαλείας).
Ο αμερικάνικος οργανισμός NFPA έχει αναπτύξει προδιαγραφές
που αποσκοπούν στον περιορισμό των εργατικών ατυχημάτων, τα οποία οφείλονται σε
ηλεκτροπληξία και κεραυνούς.
Συγκεκριμένα το πρότυπο NFPA 70E ορίζει τρία
σύνορα πρόσβασης/προσέγγισης.
- Σύνορο ορισμένης πρόσβασης
- Σύνορο περιορισμένης πρόσβασης
- Σύνορο απαγορευμένης πρόσβασης
Σύνορο ορισμένης πρόσβασης: Είναι το σύνορο προστασίας από
ηλεκτροπληξία το οποίο μπορούν να περνούν μόνο εξουσιοδοτημένα πρόσωπα (σε μία
απόσταση από ενεργά εξαρτήματα). Μη εξουσιοδοτημένα πρόσωπα δεν πρέπει να
περνούν αυτό το σύνορο.
Σύνορο περιορισμένης πρόσβασης: Είναι το σύνορο προστασίας
από ηλεκτροπληξία το οποίο μπορούν να περνούν μόνο εξουσιοδοτημένα πρόσωπα (σε
μία απόσταση από ενεργά εξαρτήματα), το οποίο λόγω της εγγύτητάς του σε πηγή
κινδύνου προϋποθέτει την χρήση κατάλληλων αντιηλεκτροπληξιακών τεχνικών και
μέσων ατομικής προστασίας. Μη εξουσιοδοτημένα πρόσωπα δεν πρέπει να περνούν
αυτό το σύνορο.
Σύνορο απαγορευμένης πρόσβασης: Είναι το σύνορο προστασίας
από ηλεκτροπληξία το οποίο μπορούν να περνούν μόνο εξουσιοδοτημένα πρόσωπα (σε
μία απόσταση από ενεργά εξαρτήματα), το οποίο προϋποθέτει τη χρήση των μέτρων
προστασίας που θα απαιτούσε εργασία με άμεση επαφή σε ενεργό εξοπλισμό.
Ο πίνακας που ακολουθεί δίνει τα παραπάνω σύνορα σε
συνάρτηση με το επίπεδο τάσης της εγκατάστασης.
Προτεινόμενες φόρμες ελέγχου και ασφάλειας
Πριν την έναρξη εργασιών πρέπει να γίνεται εκτιμήση του
κινδύνου, ανάλυση των χαρακτηριστικών και των ειδικών απαιτήσεων ώστε αυτή να
εκτελείται με ασφάλεια. Όλοι οι εργαζόμενοι, πρέπει-ανεξαρτήτως ιεραρχίας-να
διαθέτουν επίγνωση των κινδύνων και να είναι ενημερωμένοι σχετικά με τους
τρόπους αντιμετώπισης αυτών. Είναι προφανές ότι η ασφάλεια κατά την εργασία
απαιτεί ένα οργανωμένο σύστημα εκπαίδευσης και εφαρμογής. Μέσα από αυτό οι
κανόνες αφομοιώνονται καλύτερα και ταχύτερα, προλαμβάνοντας επικίνδυνες
καταστάσεις. Ένας σχετικά εύκολος τρόπος οργάνωσης είναι η θέσπιση
ερωτηματολογίων που πρέπει να συμπληρώνονται πριν από κάθε εργασία. Με αυτά
μπορούν να προσδιοριστούν κενά ασφαλείας στον εξοπλισμό και στα μέσα ατομικής
προστασίας. Είναι σημαντικό ότι τα ερωτηματολόγια πρέπει να συμπληρώνονται με
εγκυρότητα, οικειοθελώς και από το σύνολο των εμπλεκόμενων εργαζομένων.
Οι επόμενες φόρμες προέρχονται από την εταιρία ABB, είναι
ενδεικτικές, και προσαρμόσιμες ανάλογα με την εφαρμογή.
Η πρώτη φόρμα (πίνακας VI.4-1) συμπληρώνεται από όλους τους
εργαζόμενους που συγκροτούν την ομάδα εργασίας. Συμπεριλαμβάνει γκρίζα πεδία
για την περίπτωση της αρνητικής απάντησης. Όταν αυτά ξεπερνούν έναν
προκαθορισμένο αριθμό (για παράδειγμα δύο γκρίζα πεδία) μπορεί να
ενεργοποιείται ένα μηχανισμός ασφαλείας, όπως ενημέρωση του προσωπικού ή
έλεγχος των προδιαγραφών των εργαλείων. Όταν το ποσοστό των αρνητικών
απαντήσεων αυξηθεί, σε συνδυασμό με περαιτέρω ελέγχους από τους αρμόδιους η
έκδοσης άδειας εργασιών θα καταστέλλεται.
Η δεύτερη φόρμα (πίνακας VI.4-2) συμπληρώνεται από τον
υπεύθυνο και σχετίζεται με τα βασικά σημεία ελέγχου για την εκπόνηση εργασιών.
Υπάρχει η δυνατότητα προσθήκης σχολίων και παραπομπών. Η φόρμα αυτή είναι
ιδιαίτερα σημαντική γιατί καθιστά το άτομο που την συμπληρώνει υπεύθυνο για τις
εργασίες που θα εκτελεστούν. Συνεπώς, η ακρίβεια και η σχολαστικότητα είναι
βασικές προϋποθέσεις για την συμπλήρωσή της. Να σημειωθεί ότι μπορεί να
συνοδεύεται από έγγραφα τεκμηρίωσης, όπως φωτογραφίες, πιστοποιήσεις οργάνων
και άλλα.
πηγή:μέρος διπλωματικής εργασίας (Συντήρηση μετασχηματιστών μεταφοράς) Δημητρίου Γιαννόπουλου (Φοιτητή ΕΜΠ)
