ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΡΗΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ

Η νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θέρμανση και την ψύξη των πολυκατοικιών, περιλαμβάνει και την εγκατάσταση ατομικών μετρητών κατανάλωσης, οι οποίοι προσφέρουν πολλαπλά κέρδη για τους ενοίκους των πολυκατοικιών.

H ενσωμάτωση της οδηγίας 27/2012 ΕΕ της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Ελληνικό Δίκαιο με το Νόμο 4342 του 2015, όπως αυτός δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ: Α 143/2015, αλλάζει τα δεδομένα για τη θέρμανση και την ψύξη και στην Ελλάδα. 

Ο νόμος ισχύει από 9/11/2015 και αφορά την εφαρμογή οδηγιών για «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ και ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ», ενώ προβλέπει και την ολοκλήρωση σημαντικών «βημάτων», προς αυτή την κατεύθυνση, ήδη από το 2016 και μέχρι το τέλος του έτους, κάτι που βέβαια είναι αδύνατο πλέον να συμβεί στον επιθυμητό βαθμό.

Πιο αναλυτικά στο άρθρο 11, παράγραφοι 4 & 5 του νέου νόμου (αντίστοιχα άρθρο 9 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ), αναφέρεται ρητά ότι «σε πολυκατοικίες και σε κτίρια πολλαπλών χρήσεων όπου η θέρμανση/ψύξη παρέχεται από κεντρική πηγή ή δίκτυο τηλεθέρμανσης, εγκαθίστανται ατομικοί μετρητές κατανάλωσης ή ατομικοί κατανεμητές κόστους θερμότητας σε κάθε θερμαντικό σώμα για μέτρηση της ενέργειας για θέρμανση ή ψύξη ή για ζεστό νερό». 

Ο νόμος επιπλέον αναφέρει ότι «η εφαρμογή αυτών των συστημάτων πρέπει να γίνει μέχρι 31/12/2016 (!) υπό την προϋπόθεση ότι είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικώς αποδοτικό».

Τα διαθέσιμα συστήματα (τα οποία θα περιγραφούν αναλυτικά παρακάτω) που πληρούν τις προδιαγραφές της οδηγίας 27/2012/ΕΕ, εφαρμόζονται εδώ και πολλά χρόνια στην ευρωπαϊκή και ελληνική αγορά με κύριο χαρακτηριστικό τους, την τεχνικά εφικτή εφαρμογή τους και την οικονομική αποδοτικότητά τους, καθώς συμβάλουν στην σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας άρα και χρημάτων, σε προσωπικό και κατ’ επέκταση σε εθνικό, επίπεδο. Γι αυτό άλλωστε και στα πλαίσια της «πανευρωπαϊκής εκστρατείας εξοικονόμησης ενέργειας, περιορισμού των ρύπων και της εξάρτησης από μη ανανεώσιμα ορυκτά καύσιμα» η εφαρμογή τους έγινε υποχρεωτική.

Η άποψη αυτή επιβεβαιώθηκε και στην έρευνα του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ) για τον ελληνικό χώρο, όπου το 70% της ενεργειακής κατανάλωσης ενός αστικού νοικοκυριού αφορά την θέρμανση, γεγονός που μας οδηγεί στο παρόν άρθρο να ασχοληθούμε με τον ενεργειακά αποδοτικό έλεγχο της θερμοκρασίας στην θέρμανση των κτιρίων, πρόκληση τόσο περιβαλλοντικά ορθή όσο και οικονομικά αποδοτική. 

Τι ισχύει στην Ελλάδα

Στην ελληνική πραγματικότητα και λόγω της καθυστερημένης ενσωμάτωσης της οδηγίας στο ελληνικό δίκαιο, θα πρέπει όλοι οι υπόχρεοι (π.χ πολυκατοικίες, κτίρια γραφείων)μέχρι 31/12/2016 να έχουν εναρμονιστεί με την οδηγία και ομολογουμένως είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Υπενθυμίζουμε όμως ότι, στο νομικό μας σύστημα «άγνοια ή επιλεκτική τήρηση του νόμου» δεν είναι επιτρεπτή και ειδικά για τις πολυκατοικίες, υπεύθυνος για την τήρηση των νόμων είναι ο εκλεγμένος ή διορισμένος «διαχειριστής» του κτιρίου.
Στην συνέχεια θα αναλύσουμε πως μπορούμε να καλύψουμε τις απαιτήσεις του νέου νόμου στα συστήματα θέρμανσης που είναι εγκατεστημένα στην Ελλάδα. 

Τα υλικά για το σύστημα μέτρησης

Ένα πλήρες σύστημα θέρμανσης αποτελείται από τον τομέα παραγωγής θερμότητας (λεβητοστάσιο) και τον τομέα των καταναλώσεων (θερμαντικά σώματα και δίκτυο). Τα βασικά υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ενός συστήματος μέτρησης και ρύθμισης των καταναλώσεων (ανάλογα με τον τύπο εγκατάστασης) είναι τα:

1.     Θερμοστατικός διακόπτης για την αδιαβάθμητη ρύθμιση του νερού προς το θερμαντικό σώμα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι για απόλυτη προσαρμογή στην υφιστάμενη εγκατάσταση.

2.     Θερμοστατική κεφαλή, τοποθετείται σε κάθε θερμοστατικό διακόπτη και ελέγχειτην θερμοκρασία χώρου γύρω από το θερμαντικό σώμα. Η χρήση των θερμοστατικώνκεφαλών δίνει τη δυνατότητα ελέγχου της θέρμανσης όχι μόνο ανά διαμέρισμα, αλλά και ανά χώρο, και μάλιστα με δυνατότητα επιλογής διαφορετικών επιθυμητών θερμοκρασιών για κάθε χώρο ξεχωριστά. Υπάρχουν διάφοροι τύποι θερμοστατικών κεφαλών, οι απλές χειροκίνητης ρύθμισης ­­της θερμοκρασίας χώρου και οι ψηφιακές, με ηλεκτρονικό έλεγχο της θερμοκρασίας και την δυνατότητα τοποθέτησης χρονοπρογραμμάτων λειτουργίας. Για θερμαντικά σώματα με καλύμματα, χρησιμοποιούνται ειδικοί τύποι θερμοστατικών κεφαλών. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, υπάρχουν συστήματα στην ελληνική αγορά που οι θερμοστατικές κεφαλές και η θερμοκρασία του αντίστοιχου χώρου (ή/και το ON/OFF του συστήματος) ελέγχονται απομακρυσμένα από κινητό τηλέφωνο ή internet μέσω του WiFi του κάθε διαμερίσματος.

3.     Μετρητές ενέργειας θερμαντικού σώματος. Τοποθετούνται διακριτικά πάνω σε κάθε θερμαντικό σώμα και μετρούν την θερμική ενέργεια που αποδίδει το κάθε θερμαντικό σώμα στον χώρο που είναι εγκατεστημένο. Έτσι, καταγράφονται ακριβώς οι καταναλώσεις ανά θερμαντικό σώμα και μάλιστα είναι ορατές στην ενσωματωμένη οθόνη, δίνοντας τη δυνατότητα στον ένοικο να ελέγχει άμεσα το κόστος ανά σώμα. Ανάλογα με το σύστημα που θα χρησιμοποιηθεί, μπορεί να απαιτηθεί δέκτης ασύρματης συλλογής δεδομένων που τοποθετείται στο κοινόχρηστο κλιμακοστάσιο. Η συλλογή των δεδομένων γίνεται εκτός κτιρίου, με απόλυτη ασφάλεια, ασύρματα από εξουσιοδοτημένο πρόσωπο είτε απευθείας από τους κατανεμητές των σωμάτων (σύστημα walk - by) ή μέσω των συσκευών ασύρματης συλλογής δεδομένων (AMR) ή μέσω συστήματος κινητής τηλεφωνίας (3G/4G). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην επιλογή του κατάλληλου προϊόντος ώστε οι όποιες παρεμβάσεις γίνονται στο μέλλον στον κατανεμητή (π.χ. αλλαγή μπαταρίας) να μην αλλοιώνουν τον πιστοποιημένο από Ευρωπαϊκές Οδηγίες (ΕΝ) τρόπο μέτρησης. Οι περισσότεροι κατασκευαστές κατανεμητών ενέργειας δεν επιτρέπουν καμία παρέμβαση στο προϊόν ώστε ο μετρητής να συνεχίζει να πληρεί την πιστοποίηση στη μέτρηση. Η λειτουργία τους είναι απόλυτα ασφαλής όσον αφορά την ραδιο-ακτινοβολία, καθώς η μεν ισχύς εκπομπής είναι το ένα χιλιοστό συγκρινόμενη με αυτή ενός κινητού τηλεφώνου, η δε συνολική διάρκεια εκπομπής των μετρητών είναι 1-10 sec ανά ημέρα στα συστήματα με εξωτερική μονάδα συλλογής δεδομένων ή 1-10 sec ανά μέτρηση στα συστήματα walk - by.

4.     Θερμιδομετρητές γραμμής, τοποθετούνται στην κεντρική παροχή ζεστού νερού θέρμανσης του διαμερίσματος και μετρούν την θερμική ενέργεια που καταναλώνει συνολικά το κάθε διαμέρισμα.Η λήψη των μετρήσεων μπορεί να γίνει είτε με οπτική ανάγνωση της οθόνης του μετρητή, με ενσύρματη ή με ασύρματη λήψη της μέτρησης με ειδικό εξοπλισμό (ανάλογα το μοντέλο).

5.     Αντιστάθμιση εξωτερικής θερμοκρασίας, είναι ηλεκτρονική συσκευή που εγκαθίσταται στο λεβητοστάσιο και ρυθμίζει την θερμοκρασία του νερού προς τα θερμαντικά σώματα ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία (π.χ. για τη ζώνη Β - Αθήνα - η θερμοκρασία του νερού προς τα σώματα θα είναι 80οC όταν η εξωτερική θερμοκρασία θα είναι 0οC). 

Φυσικά, όλες οι συσκευές μπορούν να ρυθμιστούν ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε εγκατάστασης. Στην περίπτωση που δεν αλλαχθεί ο λέβητας και λόγω της παρωχημένης τεχνολογίας τους και της υπερβολικής διαστασιολόγησής τους, η εγκατάσταση ενός ελεγκτή αντιστάθμισης θέρμανσης σε συνδυασμό ή όχι με την εγκατάσταση τρίοδης/τετράοδης βάνας, είναι η μόνη λύση προκειμένου να μειωθούν οι υπερβολικές καταναλώσεις. Ο ελεγκτής προσαρμόζει συνεχώς την παραγόμενη ενέργεια ανάλογα με αυτήν που απαιτείται, συνυπολογίζοντας και την εξωτερική θερμοκρασία. Η αντικατάσταση του λέβητα με σύγχρονο, αναλογικής λειτουργίας και τύπου συμπύκνωσης καυσαερίου (για φυσικό αέριο, καύσιμα ή πετρέλαιο) προσφέρει επιπλέον σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας. Οι περισσότεροι σύγχρονοι λέβητες αυτού του τύπου περιέχουν στον βασικό εξοπλισμό τους την αντιστάθμιση. 

Εφαρμογή θερμιδομέτρησης στην Ελλάδα

Tα συστήματα θέρμανσης που απαντώνται στις πολυκατοικίες στην Ελλάδα είναι δύο:

• Το δισωλήνιο σύστημα (κατακόρυφη διέλευση σωληνώσεων), εγκατεστημένο κυρίως σε παλιές πολυκατοικίες άνω των 30 ετών. Για την εφαρμογή ενός συστήματος ενεργειακής διαχείρισης και μέτρησης της θερμικής ενέργειας απαιτείται η τοποθέτηση σε κάθε θερμαντικό σώμα ενός θερμοστατικού διακόπτη, μίας θερμοστατικής κεφαλής (απλής ή ψηφιακής) και του κατανεμητή ενέργειας (μετρητικό όργανο). Το σύστημα κατανομής δαπανών απαιτεί ελάχιστες παρεμβάσεις στο σπίτι (μερεμέτια), χωρίς καμία καλωδίωση και η εγκατάσταση ολοκληρώνεται μέσα σε μόλις 1-2 ώρες. Το σύστημα ολοκληρώνεται με την τοποθέτηση τουλάχιστον της συσκευής αντιστάθμισης ή πιο ολοκληρωμένων αλλαγών στο λεβητοστάσιο. 
• 
  
• Το μονοσωλήνιο (ύπαρξη ηλεκτροβάνας και θερμοστάτη ανά διαμέρισμα) στις νεότερες πολυκατοικίες κάτω των 30 ετών. Το μονοσωλήνιο σύστημα προσφέρει εξ’ ορισμού αυτονομία ανά διαμέρισμα αφού το κάθε διαμέρισμα διαθέτει ανεξάρτητο θερμοστάτη. Η εφαρμογή του όμως στην Ελλάδα είναι εσφαλμένη. Συγκεκριμένα, το κόστος θέρμανσης επιμερίζεται στα διαμερίσματα βάσει των ωρών χρήσης αντί βάσει των καταναλισκομένων θερμίδων. Με αυτόν τον τρόπο όμως, αυθαιρέτως εγκατεστημένα μεγαλύτερα σώματα ή πρόσθετα μπόιλερ δεν υπολογίζονται. Η προσθήκη αρχικά θερμοστατικών κεφαλών, προσφέρει αυτονομία ανά δωμάτιο και μάλιστα με διαφορετικά επίπεδα θερμοκρασίας. Απαιτείται βεβαίως αντικατάσταση των ωρομετρητών με θερμιδομετρητές γραμμής ή με κατανεμητές σε κάθε θερμαντικό σώμα καθώς επίσης και οι παρεμβάσεις στο λεβητοστάσιο.

Και στις δύο περιπτώσεις, υπολογίζεται ακριβώς η καταναλισκόμενη ενέργεια, όπως ακριβώς γίνεται και με το ρεύμα και ο ένοικος του διαμερίσματος, έχοντας πλέον την επιλογή, μπορεί και διακόπτει ή μειώνει ή επιλέγει τη χρονική περίοδο που επιθυμεί την θέρμανση σε κάποιους χώρους όπως ακριβώς κάνει και με τον φωτισμό, ειδικά σήμερα όπου συχνά διακόπτεται εντελώς η θέρμανση σε όλη την πολυκατοικία επειδή τουλάχιστον ένα διαμέρισμα αδυνατεί να πληρώσει. Η μείωση στην κατανάλωση είναι άμεση και εντυπωσιακή. Η συνολική εξοικονόμηση ενέργειας επιτυγχάνεται ανεξάρτητα από το καύσιμο που χρησιμοποιείται (αέριο ή πετρέλαιο) και ολοκληρώνεται με παρεμβάσεις στο λεβητοστάσιο όπως αναφέρθηκε προηγουμένως (αλλαγή λέβητα ή/και κυκλοφορητή, κατάργηση ανοικτού δοχείου διαστολής, αλλαγή καυσίμου). Συνοψίζοντας και πέρα από την αυτονόητη τήρηση του νόμου, ο κύριος λόγος για τηνεφαρμογή των παραπάνω συστημάτων είναι η εξοικονόμηση ενέργειας άρα και χρημάτων. Ο ενεργειακά αποδοτικός έλεγχος της θερμοκρασίας ενός χώρου συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης, άρα και του κόστους. 

Τα οφέλη στις ελληνικές πολυκατοικίες
Στην Ελλάδα έχουν εγκατασταθεί περισσότερα από 130.000 θερμιδόμετρα γραμμής και περισσότεροι από 300.000 κατανεμητές ενέργειας σε θερμαντικά σώματα. Από στατιστικά στοιχεία, λόγω της καλύτερης διαχείρισης της παρεχόμενης θερμικής ενέργειας, η μείωση της χρηματικής δαπάνης ενός διαμερίσματος για θέρμανση φθάνει ακόμη και το 35%, που σε συνδυασμό με άλλες παρεμβάσεις στην κεντρική εγκατάσταση θέρμανσης της πολυκατοικίας (όπως αντικατάσταση λέβητα με λέβητα συμπύκνωσης, αλλαγή του κυκλοφορητή, αντικατάσταση του καυστήρα με αναλογικό, αλλαγή καυσίμου κ.α) μπορεί να φτάσει στο εντυπωσιακό 80%.

Αξίζει να σημειωθεί ενδεικτικά, ότι τα τελευταία χρόνια (εποχή κρίσης), η μέση μετρημένη (από στατιστικά στοιχεία) εξοικονόμηση ενέργειας (ο χρήστης λαμβάνει όση θέρμανση θέλει και όποτε την χρειάζεται) είναι -54% και αφορά σύγκριση ομοειδών πολυκατοικιών, με ή χωρίς σύστημα κατανομής δαπανών. Φυσικά για την επίτευξη αυτής της μείωσης απαιτείται η επένδυση κάποιων χρημάτων για την αναβάθμιση της εγκατάστασης θέρμανσης αλλά μετά βεβαιότητας ΔΕΝ υπάρχει άλλη επένδυση στο κτίριο που να αποσβένεται σε μικρότερο χρόνο (1-2 χρόνια για τα συστήματα θερμιδομέτρησης και 2-4 χρόνια με επιπλέον παρεμβάσεις στην εγκατάσταση). Ο καθένας ας κάνει τους λογαριασμούς του κι ας αναλογιστεί το προσωπικό του όφελος. Πολλά από τα μέλη (θα τα βρείτε στο www.uhhe.gr) της Ενωσης Ελληνικών Επιχειρήσεων Θέρμανσης και Ενέργειας (ΕΝ.Ε.ΕΠΙ.Θ.Ε) γνωρίζουν από «πρώτο χέρι» όλα τα παραπάνω συστήματα καθώς ασχολούνται με την εισαγωγή, εμπορική διάθεση ή/και εγκατάσταση αυτών των συστημάτων και είναι πρόθυμοι να σας ενημερώσουν περαιτέρω.

*Άρθρο της ΕΝ.Ε.ΕΠΙ.Θ.Ε, από τον κ. Βασίλη Φούρλα, Διπλ/χο Μηχ/γο Μηχανικό ΕΜΠ

πηγή:http://www.4green.gr/