ΟΙ ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΤΗς ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Η τήρηση της Νομοθεσίας πρέπει να είναι το πρώτο και βασικό μέλημα κάθε συνειδητού πολίτη και κάθε υπεύθυνου επαγγελματία. Ιδιαίτερα κάθε ηλεκτρολόγου, που από τις εργασίες του,τις γνώσεις του, τον επαγγελματισμό του και την υπευθυνότητά του εξαρτάται η ασφάλεια ανθρώπων, ζώων και περιουσιών. 

Με βάση αυτή τη σκέψη ο γράφων ξεκίνησε μια ανίχνευση - επεξεργασία με στόχο τον εντοπισμό των δυσκολιών και των μη ξεκάθαρων καταστάσεων που συναντώνται στην πράξη σχετικά με την τήρηση νομοθετημένων ηλεκτρολογικών απαιτήσεων. Η ανίχνευση αυτή οργανώθηκε σε μορφή ερωτήσεων - προβληματισμών που θα παρουσιαστούν με τη μορφή αντίστοιχων απαντήσεων - συμπερασμάτων. Όλα αυτά προέκυψαν από ερωτήματα και προβληματισμούς που έχει λάβει και λαμβάνει ο γράφων από ηλεκτρολόγους όλων των βαθμίδων αλλά και από καταναλωτές. 

Βασικοί στόχοι της επεξεργασίας αυτής είναι: 

- Ο εντοπισμός θεμάτων ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας που πιθανόν χρειάζονται βελτίωση, αλλαγή, ανάλυση ή καλύτερη διατύπωση. 

- Ο προβληματισμός αλλά κυρίως η ενημέρωση των εμπλεκόμενων με τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ώστε να λαμβάνουν υπόψη - να μην ξεχνούν 

- τις απαιτήσεις της Νομοθεσίας, να δίνουν έμφαση στην υπευθυνότητά τους, να ενημερώνουν συστηματικά τους ιδιοκτήτες - χρήστες των εγκαταστάσεων. 

- Η αποφυγή των δυσάρεστων καταστάσεων που προκύπτουν από διαπιστώσεις μη τήρησης της ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας. 

Ολα αυτά για ένα και μοναδικό αποτέλεσμα: Καλύτερες, ασφαλέστερες, Νομότυπες ελληνικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, άρα ασφαλέστερους καταναλωτές, αλλά και σίγουρους με λιγότερα ρίσκα ηλεκτρολόγους.

Στο πρώτο μέρος για τα θέματα αυτά περιγράφονται μερικές «γκρίζες ζώνες» που έχουν εντοπιστεί μέχρι τώρα σχετικά με την υποχρέωση έκδοσης Υπεύθυνης Δήλωσης Εγκαταστάτη (ΥΔΕ). 

Ερώτηση 1η: Όταν σε υπάρχουσα ηλεκτρική εγκατάσταση γίνει τροποποίησή της ή όταν γίνει προσθήκη σταθερού ηλεκτρολογικού υλικού χρειάζεται Υπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη (ΥΔΕ); 

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό βρίσκεται στην παράγραφο δ) του άρθρου 1 της Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) με αριθμ. Φ.50/503/168 (ΦΕΚ 844Β της 16.05.2011) που αφορά τη νέα ΥΔΕ η οποία αναφέρει:

δ) Τα παραπάνω έγγραφα ( Υ.Δ.Ε, έκθεση παράδοσης και πρωτόκολλα ελέγχου) κατατίθενται, στην ηλεκτρική επιχείρηση διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, εντός ενός έτους από την ημερομηνία έκδοσής τους και αντικαθίστανται όταν διενεργείται επανέλεγχος της εγκατάστασης. Σε περιπτώσεις οποιασδήποτε προσθήκης ή τροποποίησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης απαιτείται ανεξαρτήτως χρόνου, υποβολή νέων εγγράφων.

Οι απαιτήσεις της παραπάνω Νομοθεσίας είναι σαφείς: Επομένως κάθε προσθήκη ή τροποποίηση σε ηλεκτρική εγκατάσταση χρειάζεται τεκμηρίωση με ΥΔΕ. Άρα εκτός από την υποχρέωση της δημιουργίας ΥΔΕ επανελέγχου σε χρονικό διάστημα που έχει καθοριστεί από αρχικό έλεγχο ή προηγούμενο επανέλεγχο, υπάρχει και η Νομοθετική υποχρέωση για δημιουργία ΥΔΕ σε περιπτώσεις τροποποίησης ή προσθήκης σε ηλεκτρική εγκατάσταση. 

Επισήμανση: Η υποχρέωση αυτή δεν φαίνεται να προκύπτει από την παραπάνω Νομοθεσία σε περιπτώσεις συντήρησης - επισκευής (π.χ. αντικατάστασης υπάρχοντος ηλεκτρολογικού υλικού) όπως θα αναλυθεί σε επόμενη παράγραφο. 

Ερώτηση 2η: Τι μπορεί να σημαίνει το «σε περιπτώσεις οποισδήποτε προσθήκης ή τροποποίησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης» χρειάζεται τεκμηρίωση με ΥΔΕ; 

Δεν έχει εντοπιστεί μέχρι τώρα από τον γράφοντα νομοθετικός - ξεκάθαρος ορισμός σχετικά με το μέγεθος ή με το είδος ή με άλλο χαρακτηριστικό της προσθήκης ή της τροποποίησης. Σε στενό ορισμό, η ερμηνεία του όρου «οποιαδήποτε προσθήκη ή τροποποίηση» μπορεί να περιλάβει τα πάντα. Ακόμα και η προσθήκη ενός ρευματοδότη σε ένα εργοστάσιο, σε ένα ξενοδοχείο, σε μια γκαρσονιέρα, σημαίνει με βάση την παραπάνω Νομοθεσία υποβολή «νέων εγγράφων». Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για την μετατόπιση ή την κατάργηση ενός φωτιστικού σημείου λόγω αλλαγών στη δομή ή στη χρήση ενός χώρου. Αρα δημιουργείται απαίτηση για νέα ΥΔΕ για ΟΛΟΚΛΗΡΗ την εγκατάσταση που ηλεκτροδοτείται από τον περιγραφόμενο μετρητή ή υποσταθμό, γιατί αλλάζουν σχέδια και έκθεση παράδοσης!

Ενα ακόμα υποερώτημα - προβληματισμός στα παραπάνω μπορεί να είναι: Τι ΥΔΕ θα γίνει σε παλιά εγκατάσταση που έχει κατασκευαστεί με τον ΚΕΗΕ, όταν ένα κύκλωμα σε αυτήν τροποποιείται ή όταν προστίθεται σε αυτήν ένα νέο κύκλωμα; 

Μάλλον θα πρέπει να είναι αρχικού ελέγχου (άρα με βάση το ΕΛΟΤ HD 384) για το νέο κύκλωμα ή την τροποποίηση και επανέλεγχος για το τμήμα που έχει κατασκευαστεί κατά ΚΕΗΕ και δεν επηρεάστηκε από την τροποποίηση ή από την προσθήκη. 

Οπως είναι γνωστό, όλα αυτά είναι πρακτικά πολύ δύσκολο έως αδύνατο για να τηρηθούν στην πράξη (εκτός βέβαια και από το θέμα του κόστους) και γενικά με βάση την οπτική του γράφοντος αυτή η Νομοθετική απαίτηση πρακτικά δεν τηρείται. Ετσι όμως, η μη τήρηση της Νομοθεσίας αυτής δημιουργεί ρίσκα παρανομίας για τους ηλεκτρολόγους αλλά και για τους ιδιοκτήτες / χρήστες των εγκαταστάσεων που εμπλέκονται με τις προσθήκες ή τις τροποποιήσεις των όπως θα αναπτυχθεί στην επόμενη παράγραφο. Βέβαια και στο θέμα αυτό εντοπίζεται η άγνοια της Νομοθεσίας και οι συνέπειες της όπως επίσης η έλλειψη ενημέρωσης όπως έχει περιγραφεί σε προηγούμενη παράγραφο. Ομως η Νομοθετική απαίτηση για τους αρχικούς ελέγχους και τους επανελέγχους προκύπτει και από παλαιότερη Υπουργική απόφαση όπως θα αναφερθεί στην συνέχεια. 

Ερώτηση 3η: Σε περιπτώσεις προσθήκης ή τροποποίησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης είναι υποχρέωση του ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη η δημιουργία νέας ΥΔΕ ή είναι ευθύνη του ιδιοκτήτη / χρήστη της εγκατάστασης να τη ζητήσει και τι είδους ΥΔΕ πρέπει να είναι αυτή; 

Ενα μέρος της απάντησης στον προβληματισμό αυτόν βρίσκεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 5 της Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) με αριθ. Φ.7.5/1816/88 (ΦΕΚ 470 Β της 05.03.2004) η οποία αναφέρει:

Οι απαιτήσεις για αρχικό έλεγχο σε περιπτώσεις επέκτασης ή τροποποίησης της εγκατάστασης προκύπτουν και από το ισχύον πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384:

Με βάση τις παραπάνω απαιτήσεις θα πρέπει να γίνεται αρχικός έλεγχος μετά από κάθε σοβαρή (?) τροποποίηση ή επέκταση της εγκατάστασης άρα και η αντίστοιχη ΥΔΕ αρχικού ελέγχου θα πρέπει να γίνεται από τον αδειούχο ηλεκτρολόγο που έκανε τις εργασίες αυτές για να αναλαμβάνει την ευθύνη ότι παραδίδει μια ασφαλή εγκατάσταση. Η ΥΔΕ αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει όλη την εγκατάσταση που ηλεκτροδοτείται από τον περιγραφόμενο μετρητή ή υποσταθμό, γιατί αλλάζουν σχέδια και έκθεση παράδοσης όπως αναφέρθηκε παραπάνω και να παραδίδεται στον ιδιοκτήτη - χρήστη της εγκατάστασης. 

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνιέται η διατήρηση της ΥΔΕ σε προσωπικό αρχείο από τον συντάκτη της. Αρα με βάση τις απαιτήσεις που αναφέρθηκαν ο ηλεκτρολόγος που αναλαμβάνει εργασίες επέκτασης ή τροποποίησης μιας εγκατάστασης θα πρέπει να ενημερώνει τον ιδιοκτήτη ή χρήστη της για την Νο- μοθετική υποχρέωση ΥΔΕ αρχικού ελέγχου και για το κόστος της βέβαια. Θα πρέπει επίσης να ενημερώνει τον ιδιοκτήτη ή χρήστη της εγκατάστασης ότι θα πρέπει να υποβάλει την ΥΔΕ στον ΔΕΔΔΗΕ ώστε να είναι αρχειοθετημένη η επίκαιρη περιγραφή της εγκατάστασης. Ομως εδώ διαπιστώνεται και μια ακόμα «γκρίζα ορολογία» της Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) με αριθ. Φ.7.5/1816/88 (ΦΕΚ 470 Β της 05.03.2004):

Δεν έχει εντοπιστεί από τον γράφοντα μέχρι τώρα ξεκάθαρος διαχωρισμός για σοβαρή ή μη σοβαρή τροποποίηση εγκατάστασης. Επομένως μπορεί να θεωρηθεί υποκειμενικά μια τροποποίηση ή επέκταση σαν σοβαρή ή όχι από ελεγκτή ή πραγματογνώμονα με βάση δικά του (υποκειμενικά) κριτήρια. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ηλεκτρολόγος μπορεί να βρεθεί Νομοθετικά εκτεθειμένος εφόσον δεν έχει κάνει ΥΔΕ αρχικού ελέγχου. Αρα όποιος ηλεκτρολόγος θέλει να είναι απόλυτα σωστός και τυπικός με βάση την παραπάνω Νομο- θεσία, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση τροποποίησης ηλεκτρικής εγκατάστασης να δημιουργεί νέα ΥΔΕ για αρχικό έλεγχό της με ό,τι αυτό σημαίνει σε κόστος και σε χρόνο. Βέβαια θα ήταν πολύ χρήσιμο να ξεκαθάριζε κάποιος επίσημος φορέας το τι σημαίνει «σοβαρή τροποποίηση ηλεκτρικής εγκατάστασης». Οπότε εδώ θα μου επιτραπεί η διαμόρφωση μιας πρότασης για το θέμα αυτό: «Σοβαρή τροποποίηση ηλεκτρικής εγκατάστασης ορίζεται η επέμβαση σε ηλεκτρικό πίνακα, όπως η προσθήκη ή η αφαίρεση υλικών που άπτονται της ηλεκτρικής ασφάλειας, ή η προσθήκη ηλεκτρικού πίνακα ή η αφαίρεσή του από την εγκατάσταση». 

Ερώτηση 4η: Όταν σε υπάρχουσα εγκατάσταση γίνεται αντικατάσταση υπαρχόντων ηλεκτρολογικών υλικών (π.χ. λόγω φθοράς) και η ΥΔΕ έχει λήξει ή η υπάρχουσα ΥΔΕ δεν ανταποκρίνεται στην εγκατάσταση, πρέπει να κάνει νέα ΥΔΕ επανελέγχου ο ηλεκτρολόγος που κάνει την αντικατάσταση; 

Κατά την άποψη του γράφοντα δεν είναι υποχρέωση του ηλεκτρολόγου που κάνει μια επισκευή ή συντήρηση μιας εγκατάστασης στο να ελέγξει αν η εγκατάσταση βρίσκεται εντός χρονικού ορίου για επανέλεγχο ή το έχει υπερβεί, ή αν η ΥΔΕ που έχει κατατεθεί ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η άποψη αυτή προκύπτει από την παράγραφο 1 του άρθρου 7 του νόμου 4483 (ΦΕΚ 118 Α της 24.06.1965):

Οι ιδιοκτήτες είναι υπεύθυνοι για το να ζητήσουν επανέλεγχο των εγκαταστάσεών τους. Όμως αν και οι ΚΕΗΕ που αναφέρεται το άρθρο αυτό έχουν αντικατασταθεί με το ΕΛΟΤ HD 384 μια αναφορά - υπενθύμιση ή επισήμανση για το θέμα αυτό από τον ηλεκτρολόγο είναι σίγουρα χρήσιμη και ωφέλιμη. Για το θέμα αυτό, την ενημέρωση των ιδιοκτητών - χρηστών των εγκαταστάσεων για τη χρησιμότητα, την ανάγκη επανελέγχου, χρειάζεται συστηματική προσπάθεια από πολλούς φορείς (όπως π.χ. η ΔΕΗ) και ξεφεύγει από τους στόχους αυτού του άρθρου.

Συμπερασματικά Με βάση τη Νομοθεσία που αναφέρθηκε πρέπει να διαχωρίζονται οι εργασίες σε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε τρεις κατηγορίες σχετικά με τις απαιτήσεις για έκδοση ΥΔΕ: 

α) σε κατασκευή νέων, σε επεκτάσεις, σε τροποποιήσεις και σε προσθήκες για τις οποίες θα πρέπει να γίνεται κυρίως ΥΔΕ αρχικού ελέγχου, 

β) σε εργασίες επανελέγχου με ΥΔΕ επανελέγχου και 

γ) σε συντηρήσεις στις οποίες δεν απαιτείται ΥΔΕ. 

Αυτές είναι οι Νομικές απαιτήσεις. Το τι συμβαίνει στην πράξη είναι γνωστό: Γίνονται όχι μόνο τροποποιήσεις ή προσθήκες αλλά και ανακατασκευές ολόκληρων εγκαταστάσεων χωρίς να εκδοθεί καμία ΥΔΕ. 

Οι λόγοι, πολλοί: 

Άγνοια Νομοθεσίας από τους ηλεκτρολόγους εγκαταστάτες,

φόβοι για αύξηση του κόστους εργασιών, 

εργασίες από μη νόμιμους εγκαταστάτες, 

έλλειψη ενημέρωσης καταναλωτών για να ζητούν ΥΔΕ κλπ. 

Ετσι φτάνουμε σε περιπτώσεις ατυχημάτων ή δυστυχημάτων, οι πραγματογνώμονες ή οι ομάδες ελέγχου να διαπιστώνουν ότι οι ΥΔΕ που έχουν κατατεθεί δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα με ό,τι σημαίνει αυτό σε συνέπειες για τους εμπλεκόμενους ηλεκτρολόγους και τους ιδιοκτήτες / χρήστες των εγκαταστάσεων. 

Βέβαια όλα αυτά ξεκινούν, προκύπτουν και από μια ακόμα αιτία: Δεν φαίνεται να λειτουργεί ακόμα ο δειγματοληπτικός έλεγχος ηλεκτρολόγων όπως προβλέπεται στο Προεδρικό Διάταγμα 108. Έτσι μια νομοθετημένη δραστηριότητα για τους ηλεκτρολόγους απαξιώνεται. 

Οι ηλεκτρολογικές εργασίες ήταν, είναι και θα είναι συνδεδεμένες με ρίσκο και ευθύνες σαν τεχνικές εργασίες. Γι’ αυτούς τους λόγους η Νομοθεσία έχει προβλέψει συγκεκριμένες απαιτήσεις για τους επαγγελματίες που εμπλέκονται με τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Επομένως, εκτός από το τεχνικό (το ηλεκτρολογικό) τους μέρος δεν πρέπει να ξεχνιέται και το Νομικό. Όμως από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι το ηλεκτρολογικό νομοθετικό πλαίσιο θα πρέπει να γίνει πιο ξεκάθαρο προς όφελος των ηλε- κτρολόγων αλλά και των καταναλωτών. Για να επιτευχθεί βέβαια ουσιαστικό αποτέλεσμα θα πρέπει να υπάρξει βούληση από το αρμόδιο Υπουργείο και συστηματική θέληση - πίεση από τους επαγγελματικούς φορείς των ηλεκτρολόγων. 

Από όσα γνωρίζει ο γράφων, εδώ και μερικούς μήνες για τα θέματα αυτά έχει ξεκινήσει εργασία μια ομάδα σε μια θαρραλέα προσπάθεια βελτίωσης της ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας στο Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Μέχρι όμως να προκύψουν αποτελέσματα, άρα βελτιώσεις στη Νομοθεσία (λιγό- τερες γκρίζες ζώνες) από την προσπάθεια αυτή του Υπουργείου, όλα τα παραπάνω ισχύουν και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από όλους τους εμπλεκόμενους στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. 

Στο δεύτερο μέρος του άρθρου αυτού ο γράφων συνεχίζει την ανίχνευση επεξεργασία με στόχο τον εντοπισμό των δυσκολιών και των μη ξεκάθαρων καταστάσεων που συναντώνται στην πράξη σχετικά με την τήρηση νομοθετημένων ηλεκτρολογικών απαιτήσεων. Η ανίχνευση αυτή οργανώθηκε σε μορφή ερωτήσεων – προβληματισμών που θα παρουσιαστούν με τη μορφή αντίστοιχων απαντήσεων - συμπερασμάτων. Oλα αυτά προέκυψαν από ερωτήματα και προβληματισμούς που έχει λάβει και λαμβάνει ο γράφων από ηλεκτρολόγους όλων των βαθμίδων αλλά και από καταναλωτές. Βασικοί στόχοι της επεξεργασίας αυτής είναι:

- Ο εντοπισμός θεμάτων ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας που πιθανόν χρειάζονται βελτίωση, αλλαγή, ανάλυση ή καλύτερη διατύπωση.

- Ο προβληματισμός αλλά κυρίως η ενημέρωση των εμπλεκόμενων με τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ώστε να λαμβάνουν υπόψη - να μην ξεχνούν - τις απαιτήσεις της Νομοθεσίας, να δίνουν έμφαση στην υπευθυνότητά τους, να ενημερώνουν συστηματικά τους ιδιοκτήτες - χρήστες των εγκαταστάσεων.

- Η αποφυγή των δυσάρεστων καταστάσεων που προκύπτουν από διαπιστώσεις μη τήρησης της ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας. Oλα αυτά για ένα και μοναδικό αποτέλεσμα: Καλύτερες, ασφαλέστερες, Νομότυπες ελληνικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις άρα ασφαλέστερους καταναλωτές, αλλά και σίγουρους με λιγότερα ρίσκα ηλεκτρολόγους.

Στο δεύτερο μέρος για τα θέματα αυτά περιγράφονται μερικές «γκρίζες ζώνες» που έχουν εντοπιστεί μέχρι τώρα στην ηλεκτρολογική Νομοθεσία σχετικά με τις απαιτήσεις χρήσης των διατάξεων διαφορικού ρεύματος συνοπτικά ΔΔΡ).

Ερώτηση 1η: Σε νέα ηλεκτρική εγκατάσταση βιοτεχνίας, δεν προκύπτει απαίτηση για την κάλυψη ηλεκτρικών κυκλωμάτων ισχύος (τροφοδοσίας μηχανημάτων) με ΔΔΡ από το ΕΛΟΤ HD 384. Προκύπτει από αλλού αυτή η απαίτηση;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό βρίσκεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης ΦΑ’ 50/12081/642 της 26.07.2006 (συνοπτικά ΚΥΑ). Η απόφαση αυτή δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 1222 της 05.09.2006. Από την παράγραφο αυτή γίνεται σαφές ότι η ΚΥΑ ορίζει την υποχρέωση εγκατάστασης ΔΔΡ για την κάλυψη σχεδόν όλων των κυκλωμάτων ισχυρών ρευμάτων σε νέες εγκαταστάσεις με άμεση ισχύ. Επομένως με βάση την ΚΥΑ που αναφέρθηκε, πρέπει να γίνει κάλυψη των ηλεκτρικών κυκλωμάτων ισχύος (τροφοδοσίας μηχανημάτων) της βιοτεχνίας αυτής με ΔΔΡ με ΙΔΝ <= 30mA αν και τέτοια απαίτηση από το ισχύον πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 δεν προκύπτει. Γιατί η νομοθεσία υπερισχύει του προτύπου. Βέβαια εδώ δημιουργείται μια γκρίζα ζώνη από την ισχύουσα ηλεκτρολογική νομοθεσία: Κάποια από τα μηχανήματα αυτά μπορεί να έχουν ηλεκτρονικά κυκλώματα και φίλτρα τα οποία δημιουργούν μικρορεύματα διαρροής προς τον αγωγό ΡΕ τα οποία δεν επιτρέπουν τη λειτουργία τους με ΔΔΡ με ΙΔΝ <= 30mA. Πρόκειται συνήθως για ρεύματα λειτουργίας. Oμως, προς το παρόν η νομοθεσία δεν προβλέπει εξαιρέσεις και θα πρέπει οι κατασκευαστές των μηχανημάτων να ενημερώνονται έγκαιρα για αυτήν την νομοθετική απαίτηση.

Ερώτηση 2η: Τι σημαίνει αυτό το «όλα τα κυκλώματα ισχυρών ρευμάτων»;

Ο όρος «ισχυρά ρεύματα» είναι αρκετά παλιός και προέρχεται από τον Κανονισμό Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (ΚΕΗΕ) όπου και αναφέρεται συχνά. Εκεί διαχωρίζονται τα κυκλώματα ισχυρών και ασθενών ρευμάτων. 

Ο διαχωρισμός τους βασίζεται κυρίως στην τάση τροφοδοσίας των κυκλωμάτων αυτών. Τα κυκλώματα ισχυρών ρευμάτων τροφοδοτούνται με τάσεις μεγαλύτερες από 50Vμε βάση πάντα τον ΚΕΗΕ. Με τον όρο «όλα τα κυκλώματα» περιλαμβάνονται όλες οι ηλεκτρικές γραμμές όπως, τροφοδοσίας πινάκων και υποπινάκων, σταθερών συσκευών και μηχανημάτων, φωτιστικών και ρευματοδοτών, αλλά και ελέγχου, ιδιαίτερα αν τροφοδοτούνται με τάσεις 230 ή 400V. Εδώ, με βάση αυτά που αναφέρθηκαν παράγεται συχνά και ένα ακόμα ερώτημα: Σε διαμέρισμα πολυκατοικίας, η γραμμή μετρητού - πίνακα, αφού είναι κύκλωμα ισχυρών ρευμάτων θα πρέπει να καλύπτεται και αυτή με ΔΔΡ με IΔN<=30mA; Η απάντηση είναι ότι, με βάση την διατύπωση της ΚΥΑ θα πρέπει και αυτή να καλύπτεται. Βέβαια το κατά πόσο αυτό είναι σωστό και εφικτό στην πράξη είναι ένα άλλο θέμα για συζήτηση. Το ότι η απαίτηση αυτή ιδιαίτερα στις πολυκατοικίες δεν τηρείται κυρίως για λόγους αποφυγής ρευματοκλοπής αλλά και για πρακτικούς λόγους (π.χ. να πρέπει να κατεβαίνει κάποιος από τον 6ο όροφο στο υπόγειο για κάθε μικροδιαρροή) δημιουργεί μια ακόμα γκρίζα ζώνη της ελληνικής ηλεκτρολογικής νομοθεσίας. Βέβαια στις ΥΔΕ δηλώνεται και υπογράφεται ότι η ΚΥΑ τηρείται... Ο ορισμός «όλα τα κυκλώματα ισχυρών ρευμάτων» της ΚΥΑ θα μπορούσε να είναι καλύτερος, σαφέστερος.

Ερώτηση 3η: Σε τροφοδότηση προσωρινής εγκατάστασης έκθεσης έχω εγκαταστήσει ΔΔΡ με ΙΔΝ=300mA με βάση την παράγραφο 711.481.3.1.3 του ΕΛΟΤ HD 384. Oυπεύθυνος ασφαλείας δεν το δέχεται και ζητά ΔΔΡ με ΙΔΝ=30 mA. Γιατί;

Με βάση τις απαιτήσεις του προτύπου, η κάλυψη της γραμμής αυτής με ΔΔΡ με ΙΔΝ=300mA είναι σωστή. Ομως όπως έχει αναπτυχθεί σε προηγούμενη απάντηση ερωτήματος, η ΚΥΑ που έκανε υποχρεωτική την κάλυψη σχεδόν όλων των κυκλωμάτων ισχύος με ΔΔΡ με ΙΔΝ<=30 mA υπερκαλύπτει νομοθετικά τις απαιτήσεις του προτύπου. Επομένως η απαίτηση του υπεύθυνου ασφαλείας βασίζεται στην ΚΥΑ και είναι νομότυπη.

Ερώτηση 4η: Σε μηχανοστάσιο, τριφασικός κυκλοφορητής τροφοδοτείται χωρίς ουδέτερο. Αφού είναι κύκλωμα κίνησης πρέπει να προστατεύεται με ΔΔΡ;

Η απάντηση είναι ότι, με βάση την ΚΥΑ που αναφέρθηκε, η ηλεκτρική γραμμή που τροφοδοτεί τον κυκλοφορητή είναι μια γραμμή ισχυρών ρευμάτων άρα πρέπει να καλύπτεται με ΔΔΡ με ΙΔΝ<=30 mA. Το επόμενο ερώτημα βέβαια που προκύπτει είναι πώς θα συμπεριφερθεί μια τριφασική (τετραπολική) ΔΔΡ χωρίς ουδέτερο. Η πράξη έχει δείξει ότι η προστασία από διαρροή φάσης προς γη ή προς ΡΕ λειτουργεί σωστά και αποτελεσματικά. Αυτό που δεν λειτουργεί σε αρκετές διατάξεις είναι το μπουτόν test. Και βέβαια αν μια ΔΔΡ δεν λειτουργεί με το μπουτόν test κάθε άλλο παρά ασφαλής θεωρείται. Για αυτό θα πρέπει να ελεγχθεί η συνδεσμολογία που υπάρχει πάνω στη ΔΔΡ ή στις οδηγίες σύνδεσής της. Αν για παράδειγμα ο κατασκευαστής της ΔΔΡ χρησιμοποιεί τον Ν από την πλευρά της εισόδου και την L1 από την πλευρά της εξόδου για να ενεργοποιήσει τη λειτουργία test όπως φαίνεται στην εικόνα, αφού δεν υπάρχει Ν στο κύκλωμα, μια γεφύρωση της κλέμμας Ν με την L3 ή την L2 στην είσοδο κάνει το μπουτόν test να λειτουργεί. Βέβαια υπάρχουν και κατασκευαστές ΔΔΡ που για την λειτουργία test αντί Ν και φάσης χρησιμοποιούν δύο διαφορετικές φάσεις και στην περίπτωση που δεν χρησιμοποιηθεί ουδέτερος το test λειτουργεί κανονικά.

Ερώτηση 5η: Σε φωτισμό κήπου κατοικίας με μετασχηματιστή ηλεκτρικού διαχωρισμού 230/230V έχω στο δευτερεύον ΔΔΡ με ΙΔΝ=30mA. Είμαι νόμιμος;

Το δευτερεύον κύκλωμα του ηλεκτρικού διαχωρισμού σε αυτή την περίπτωση πρέπει να είναι ένα αγείωτο σύστημα με βάση τις απαιτήσεις του ισχύοντος προτύπου ΕΛΟΤ HD 384 ώστε να παρέχει πραγματική προστασία. Για το κύκλωμα αυτό δεν προκύπτει απαίτηση κάλυψης με ΔΔΡ ούτε από το πρότυπο ούτε από την ΚΥΑ με βάση την παράγραφο 5. Η τοποθέτηση στο δευτερεύον του μετασχηματιστή 230/230V μιας ΔΔΡ με ΙΔΝ=30mA δεν δημιουργεί παρανομία, αλλά δεν προσφέρει και ουσιαστική προστασία στην πράξη. Για να κάνει απόζευξη αυτή η ΔΔΡ λόγω σφάλματος, για να λειτουργήσει προστατεύοντας, θα πρέπει να προκύψουν δύο σφάλματα ταυτόχρονα: Μια σύνδεση προς γη πριν τη ΔΔΡ από την πλευρά του δευτερεύοντος του μετασχηματιστή και μια σύνδεση προς γη μετά τη ΔΔΡ από την πλευρά των καταναλώσεων. Αν υπάρχουν τέτοια ρίσκα, θα είναι προτιμότερο να επιλεγούν άλλα μέτρα προστασίας σε αυτά τα κυκλώματα και όχι ο ηλεκτρικός διαχωρισμός.

Ερώτηση 6η: Σε ηλεκτρική εγκατάσταση βιομηχανίας που έχει δικό της υποσταθμό, οι γραμμές τροφοδοσίας πινάκων και αρκετών μηχανημάτων είναι με 4 αγωγούς (3 φάσεις & PEN). Πρέπει να καλύπτονται με ΔΔΡμε ΙΔΝ=30mA;

Στην περίπτωση αυτή έχουμε κυκλώματα ισχυρών ρευμάτων με δομή TN-C. O αγωγός ΡΕΝ έχει να εκπληρώσει δύο ρόλους, αυτόν του ουδετέρου (Ν) και αυτόν του αγωγού προστασίας (ΡΕ). Δεν επιτρέπεται ούτε να διακόπτεται αλλά ούτε και να απομονώνεται γιατί τότε δημιουργούνται σοβαροί λειτουργικοί κίνδυνοι αλλά και κίνδυνοι ηλεκτροπληξίας. Η απαγόρευση αυτή προκύπτει από το ισχύον πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 αλλά και από απλή ηλεκτρολογική σκέψη και λογική. Αρα δεν μπορεί, δεν πρέπει να διακόπτεται ο ΡΕΝ από ΔΔΡ. Επίσης αν στα κυκλώματα αυτά λειτουργούν ταυτόχρονα μονοφασικές και τριφασικές καταναλώσεις, οι ΔΔΡ θα κάνουν αμέσως απόζευξη αφού ο ΡΕΝ δεν διέρχεται από τις ΔΔΡ που τα καλύπτουν άρα αντιμετωπίζουν τα ρεύματα μονοφασικής λειτουργίας σαν ρεύματα σφάλματος. Ομως η ΚΥΑ δεν προβλέπει και δεν εξαιρεί αυτά τα κυκλώματα από την υποχρέωση κάλυψης με ΔΔΡ.

Εχουμε μια ακόμα γκρίζα ζώνη της ισχύουσας ηλεκτρολογικής νομοθεσίας. Το θέμα αυτό αντιμετωπίζεται στην πράξη με διάφορες λύσεις για να μπορέσουν αυτές οι γραμμές να καλύπτονται με ΔΔΡ όπως απαιτεί η ΚΥΑ. Για παράδειγμα, με την αλλαγή των γραμμών τροφοδοσίας από TN-C σε TN-S, με τη χρήση των ΔΔΡ χωρίς διακοπή του ΡΕΝ για καθαρά τριφασικά φορτία, με χρήση Μ/Σ 440/230V για τα μονοφασικά φορτία μετά τη ΔΔΡ).

Oμως προκύπτει και ένα άλλο θέμα ιδιαίτερα έντονο στις γραμμές τροφοδοσίας πινάκων στις εγκαταστάσεις αυτές. Στις γραμμές αυτές πολλές φορές συγκεντρώνονται διάφορα μικρά ρεύματα διαρροής από μηχανήματα και καταναλώσεις (τερματικά κυκλώματα) που τροφοδοτούνται από τους πίνακες αυτούς. Για κάθε τερματική γραμμή το ρεύμα διαρροής μπορεί να είναι μικρό (της τάξης μερικών mA) και δεν δημιουργεί απόζευξη της ΔΔΡ που μπορεί να προστατεύει τη γραμμή αυτή.

Αθροιζόμενα αυτά τα ρεύματα στη γραμμή τροφοδοσίας του πίνακα ή του υποπίνακα διανομής δεν επιτρέπουν την λειτουργία μιας «κεντρικής ΔΔΡ» με ΙΔΝ <=30mA που απαιτεί η ΚΥΑ άρα και την κάλυψη της γραμμής τροφοδοσίας όπως απαιτεί η ΚΥΑ.

Αλλη μια γκρίζα ζώνη της ισχύουσας ηλεκτρολογικής νομοθεσίας. Γενικά, οι απαιτήσεις αυτής της ΚΥΑ έχουν δημιουργήσει προβληματισμούς στη βιομηχανία και σε μεγάλες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις που περιέχουν κυρίως φορτία κίνησης, αναστροφείς, ομαλούς εκκινητές κλπ.

Συμπερασματικά

Με βάση αυτά που αναφέρθηκαν διαπιστώνεται ότι ο νομοθέτης που δημιούργησε την ΚΥΑ για τις ΔΔΡ φαίνεται να είχε την πρόθεση και το στόχο να αυξήσει την προστασία από ηλεκτροπληξία στη χώρα μας, αλλά δεν μπόρεσε να προβλέψει κάποια θέματα πρακτικής εφαρμογής της. Ετσι βρισκόμαστε σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά από την καθιέρωσή της να εντοπίζουμε και να περιγράφουμε γκρίζες ζώνες. Το πώς αντιμετωπίζονται αυτές οι γκρίζες ζώνες στην πράξη είναι λίγο πολύ γνωστό: Δημιουργούνται Υπεύθυνες Δηλώσεις Εγκαταστάτη (ΥΔΕ) δηλώνοντας ότι τηρείται αυτή η ΚΥΑ, αναλαμβάνοντας το ρίσκο ότι στην πράξη δεν τηρείται για όλες τις περιπτώσεις. Οι λόγοι, πολλοί: Αγνοια Νομοθεσίας από τους συντάκτες των ΥΔΕ, φόβοι για αύξηση του κόστους εργασιών, εργασίες από μη νόμιμους εγκαταστάτες, έλλειψη ενημέρωσης, άγνοια ευθυνών και κινδύνων κλπ. Ετσι όταν φτάνουμε σε περιπτώσεις ατυχημάτων ή δυστυχημάτων ή επιθεωρήσεων εγκαταστάσεων για τήρηση της νομοθεσίας, οι πραγματογνώμονες ή οι ομάδες ελέγχου να διαπιστώνουν ότι οι ΥΔΕ που έχουν κατατεθεί δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή στις απαιτήσεις της νομοθεσίας με ό,τι σημαίνει αυτό σε συνέπειες για τους εμπλεκόμενους ηλεκτρολόγους και τους ιδιοκτήτες / χρήστες των εγκαταστάσεων.

Οι ηλεκτρολογικές εργασίες ήταν, είναι και θα είναι συνδεδεμένες με ρίσκο και ευθύνες σαν τεχνικές εργασίες. Για αυτούς τους λόγους η νομοθεσία έχει προβλέψει συγκεκριμένες απαιτήσεις για τους επαγγελματίες που εμπλέκονται με τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Επομένως, εκτός από το τεχνικό (το ηλεκτρολογικό) τους μέρος δεν πρέπει να ξεχνιέται και το νομικό.

Όμως από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι το ηλεκτρολογικό νομοθετικό πλαίσιο θα πρέπει να γίνει πιο ξεκάθαρο προς όφελος των ηλεκτρολόγων αλλά και των καταναλωτών. Για να επιτευχθεί βέβαια ουσιαστικό αποτέλεσμα θα πρέπει να υπάρξει βούληση από το αρμόδιο Υπουργείο και συστηματική θέληση - πίεση από τους επαγγελματικούς φορείς των ηλεκτρολόγων όλων των βαθμίδων.

Από όσα γνωρίζει ο γράφων, εδώ και μερικούς μήνες για τα θέματα αυτά έχει ξεκινήσει εργασία μια ομάδα σε μια θαρραλέα προσπάθεια βελτίωσης της ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας στο Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Μέχρι όμως να προκύψουν αποτελέσματα, άρα βελτιώσεις στη νομοθεσία (λιγότερες γκρίζες ζώνες) από την προσπάθεια αυτή του Υπουργείου, η ΚΥΑ ΦΑ’ 50/12081/642 της 26.07.2006 στο ΦΕΚ 1222 της 05.09.2006 για τις ΔΔΡ ισχύει και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από όλους τους εμπλεκόμενους στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Μην ξεχνάμε ότι σε κάθε ΥΔΕ που υπογράφεται και κατατίθεται δηλώνεται σε αρκετά σημεία της ότι η ΚΥΑ αυτή τηρείται.

'Οπως πάντα, ο γράφων θα χαρεί να έχει ανάδραση και ανταλλαγή θέσεων και απόψεων για τα θέματα που αναφέρθηκαν από ανθρώπους του ηλεκτρολογικού κλάδου.

Γιώργος Σαρρής-Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Ε Επιστημονικός σύμβουλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού (Ε.Ι.Α.Χ.) Πιστοποιημένος εκπαιδευτής ΚΝΧ www.sarrisg.gr, info@sarrisg.gr