Οι δίοδοι εκπομπής φωτός - πιο γνωστές ως LED - έχουν
διευκολύνει τη ζωή μας προσφέροντας ενεργειακά οικονομικό και φιλικό προς το
περιβάλλον φωτισμό στα σπίτια μας και οθόνες με μεγαλύτερη ευκρίνεια και πιο
ζωντανά χρώματα στις τηλεοράσεις, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και στα
κινητά τηλέφωνά μας.
Η συντριπτική πλειοψηφία των συσκευών που
περιέχουν LED είναι "ασφαλείς κάτω από όλες τις συνθήκες κανονικής
χρήσης", και έτσι ταξινομούνται ως "προϊόντα Τάξης 1". Επί
του παρόντος, μόνο λίγες πηγές LED- φωτεινές λυχνίες LED που έχουν μία αυστηρά
επικεντρωμένη γωνία θέασης 8 ° ή λιγότερο θα μπορούσαν, θεωρητικά, να
προκαλέσουν προσωρινή τύφλωση, και έτσι ταξινομούνται ως "προϊόντα Τάξης
2".
Όπως αποδεικνύεται όμως, ενδέχεται να κρύβουν
μία απειλή για τα μάτια μας.
Οι ειδικοί λένε ότι η βλαβερή επίδραση στα
μάτια, οφείλεται στο ότι για να επιτύχουν το λευκό φως τους οι φωτοδίοδοι
χρησιμοποιούν ως βάση το λεγόμενο μπλε φως, το οποίο «κινείται» στα
μικρά μήκη κύματος του φάσματος του ορατού φωτός (380-500 nm) και έχει υψηλή
ενέργεια.
Οι συγκεκριμένες λάμπες, οι οποίες
χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για να φωτίσουν όχι μόνο τα σπίτια και τα
γραφεία μας, αλλά και τις οθόνες του κινητού τηλεφώνου, της τηλεόρασης, της
ταμπλέτας και του ηλεκτρονικού υπολογιστή μας, μπορεί να προκαλέσουν
ανεπανόρθωτη βλάβη στην όραση μειώνοντας τη διάρκεια ζωής των φωτοϋποδοχέων, των
πολύτιμων φωτοευαίσθητων κυττάρων των ματιών μας.
Οι επιστήμονες εξέθεσαν κύτταρα από το
μελάγχρουν επιθήλιο ανθρώπινου αμφιβληστροειδούς σε διάφορους τύπους LED
(κόκκινου, πράσινου, μπλε και λευκού φωτός) ανά δωδεκάωρους «κύκλους» εναλλαγής
φωτός/σκοταδιού. Είδαν ότι ύστερα από τρεις κύκλους φωτός/σκοταδιού το μπλε, το
πράσινο και το λευκό φως των LED μείωσαν δραστικά τη βιωσιμότητα των
φωτοϋποδοχέων (κατά 99%, 88% και 75% αντίστοιχα), οδηγώντας τους μάλιστα συχνά
σε απόπτωση, στον φυσικό δηλαδή θάνατο των κυττάρων. Το πρόβλημα με αυτή
την τεχνολογία, η οποία χρησιμοποιείται, επίσης, στις οθόνες LCD και TFT, είναι
ότι εκπέμπει μπλε φως και
άρα ενδέχεται να προκαλεί βλάβες στον αμφιβληστροειδή και να προάγει ή να
επιταχύνει την εκφύλιση της ωχράς κηλίδος και άλλες εκφυλιστικές νόσους, όπως η
διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η νόσος Stargardt's ή η μελαγχρωστική
αμφιβληστροειδοπάθεια.
Το σοβαρότερο είναι μάλιστα ότι, όπως
υποδηλώνουν τα αποτελέσματα, οι βλαπτικές συνέπειες των LED δεν περιορίζονται
μόνο στις στιγμές που κοιτάζουμε απευθείας την οθόνη του υπολογιστή, της
τηλεόρασης ή του κινητού μας - που είναι ήδη πολλές - ή σε αυτές που
διαβάζουμε το βιβλίο μας κάτω από μια λάμπα. Εξακολουθούν να υφίστανται
και όταν απλώς βρισκόμαστε σε έναν χώρο ο οποίος φωτίζεται από αυτά. Στον
χώρο βεβαίως δεν κοιτάζουμε την πηγή του φωτός, αλλά και πάλι αυτή προξενεί
βλάβη, και μάλιστα μεγάλη. Προξενεί βλάβη αν έχει μεγάλη ενέργεια, το πρόβλημα
είναι η ενέργεια. Ενδεχομένως δεν εκπέμπουν όλα τα LED μπλε φως σε ποσότητα που
να είναι επιβλαβής, πολλά όμως μάλλον εκπέμπουν.
Οι επιβλαβείς και οι ασφαλείς «δόσεις»
ακτινοβολίας που μπορούν να δεχθούν τα ανθρώπινα μάτια πρέπει να
καθοριστούν, έτσι ώστε να τεθούν αποτελεσματικοί κανονισμοί ασφαλείας. Οι
οθόνες του κινητού, της τηλεόρασης και του υπολογιστή κρατάνε όλο και περισσότερες
ώρες το βλέμμα μας προσηλωμένο επάνω τους, ήδη από τις πολύ νεαρές ηλικίες.
Επίσης, βασική πηγή ανησυχίας πολλών
ειδικών αποτελεί το γεγονός ότι βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας οι
λαμπτήρες νέας τεχνολογίας αντικατέστήσαν σε μεγάλο βαθμό τους συμβατικούς
λαμπτήρες.
Και οι δύο διαδεδομένοι τύποι τους όμως
- LED και CFL - εμφανίζονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο
προβληματικοί για την ανθρώπινη υγεία.
Η ανάγκη εξεύρεσης λύσης διαγράφεται λοιπόν
επιτακτική.
Οι
ειδικοί προειδοποιούν βέβαια ότι δεν γνωρίζουμε αν όλες οι φωτοδίοδοι εκπέμπουν
το μπλε αυτό φως σε βλαπτικές ποσότητες και συνιστούν να θεσπιστούν
κανόνες ασφαλείας. Ως τότε προτείνουν τη χρήση ειδικών φίλτρων προστασίας,
καθώς και την υιοθέτηση ορισμένων «καλύτερων» συνηθειών, εφόσον όλοι, από
τις μικρότερες ηλικίες ως τις μεγαλύτερες, ερχόμαστε σε επαφή πλέον όλο και
περισσότερο στο λευκογαλάζιο φως της νέας τεχνολογίας.
Τα ειδικά
φίλτρα για γυαλιά οράσεως που προστατεύουν από τη βλαβερή ακτινοβολία
του φωτός είναι μία λύση. Έχουν ελαφρώς κίτρινο χρώμα - χρυσαφί,
και μπορεί να τα χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε, είτε είναι μύωπας είτε
πρεσβύωπας, είτε έχει αστιγματισμό ή υπερμετρωπία και κάνει και για τις νεαρές
ηλικίες, γιατί οι νέοι είναι αυτοί που θα εκτεθούν για περισσότερα χρόνια στον
φωτισμό των LED.
Τα μάτια μας, βέβαια, διαθέτουν και φυσικά
φίλτρα τα οποία τα προστατεύουν από τα βλαβερά «τμήματα» της ακτινοβολίας
του φωτός και τα φίλτρα στα γυαλιά, αλλά και τα άλλα φίλτρα, λειτουργούν κατά
τον ίδιο τρόπο, μπλοκάροντας τη βλαβερή μπλε ακτινοβολία και εμποδίζοντάς την
να φθάσει στον αμφιβληστροειδή. Έτσι τα φίλτρα αυτά συνεργάζονται με τον
αμφιβληστροειδή και επιβραδύνουν τη γήρανσή του προσφέροντας παράταση του
χρόνου ζωής του.
Η εφαρμογή αυτών των φίλτρων στους ίδιους
τους λαμπτήρες LED, ως επίστρωση στο εξωτερικό τμήμα του λαμπτήρα
παρέχει την ίδια προστασία και είναι η καλύτερη λύση. Το
ίδιο θα συμβεί και με ειδικά φίλτρα και για τις οθόνες των κινητών
τηλεφώνων ή των ηλεκτρονικών υπολογιστών.