ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ

Εντυπωσιακό άλμα στο χώρο των μηχανικών έκαναν τα τελευταία χρόνια οι γυναίκες, αφήνοντας στο μακρινό παρελθόν την εικόνα ενός ανδροκρατούμενου τεχνικού κόσμου. Βέβαια, κάποιες ειδικότητες παραμένουν "φτωχές" σε παρουσία γυναικών (με αρνητικό ρεκόρ αυτή των ναυπηγών), ωστόσο οι τελευταίες τρεις δεκαετίες ανέτρεψαν όλο το σκηνικό που επικρατούσε για μια εκατονταετία.

    Αρκεί να αναλογισθεί κάποιος, πως έως το 1910 δεν υπήρχε γυναίκα μηχανικός στη χώρα μας, ενώ στις μέρες μας οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν περίπου το 27% των μηχανικών και οι τάσεις είναι αυξητικές.
    Με βάση, ειδικότερα, τα στοιχεία που διαθέτει η μηχανοργάνωση του Τ.Ε.Ε., τη δεκαετία του 1880-90 υπήρχαν 50 άνδρες μηχανικοί και καμία γυναίκα! Τη δεκαετία 1890-1900 148 άνδρες και καμία γυναίκα! Τη δεκαετία 1900-1910, 217 άνδρες και καμία γυναίκα!
    Και φθάνουμε στη δεκαετία του 1920, όπου δειλά-δειλά εμφανίζονται οι πρώτες γυναίκες μηχανικοί. Στο σύνολο των 1.086 μηχανικών, που πήραν την άδεια άσκησης επαγγέλματος την εποχή εκείνη, υπάρχουν και οι πρώτες 5 γυναίκες μηχανικοί (ποσοστό 0,5%).
    Στη συνέχεια, τη δεκαετία του 1930 από τους 1.456 καινούργιους μηχανικούς, οι 1.446 είναι άνδρες και οι 10 είναι γυναίκες (ποσοστό 0,7%).
    Κατά τη διάρκεια του 1940, την άδεια άσκησης επαγγέλματος παίρνουν 1.357 μηχανικοί, εκ των οποίων οι 1.331 είναι άνδρες και οι 26 είναι γυναίκες (ποσοστό 1,9%). Στη δεκαετία του 1950, από τους 2.680 μηχανικούς, άνδρες είναι οι 2.584 και γυναίκες οι 96 (ποσοστό 3,6%).
    Το τοπίο άρχισε κάπως ν' αλλάζει κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 οπότε παίρνουν την άδεια του μηχανικού 6.699 άνδρες και 770 γυναίκες (ποσοστό 10,3%).
    Η ανοδική πορεία της συμμετοχής των γυναικών συνεχίσθηκε και τη δεκαετία του 1970, οπότε από τους 15.977 μηχανικούς την άδεια λαμβάνουν 13.725 άνδρες και 2.252 γυναίκες (ποσοστό 14,1%).
    Τη δεκαετία του 1980 οι γυναίκες αύξησαν ακόμα περισσότερο το ποσοστό παρουσίας τους στο χώρο των μηχανικών. Απ' τους 25.596 νέους μηχανικούς που προέκυψαν οι 20.343 ήταν άνδρες και οι 5.253 ήταν γυναίκες (ποσοστό 20,5%).
    Και φθάνουμε στο τέλος της δεκαετίας του 1990, οπότε το ποσοστό των γυναικών μηχανικών αγγίζει το 26,2%. Συγκεκριμένα, από τους 27.677 νέους μηχανικούς, οι 20.425 είναι άνδρες και οι 7.252 γυναίκες.

Οι προτιμήσεις σε ειδικότητες

    Τα ποσοστά βέβαια της παρουσίας των γυναικών, αυξομειώνονται ανά ειδικότητα. Η ειδικότητα του αρχιτέκτονα συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών (με 39,3%). Δεύτερη κατά σειρά στη προτίμηση των γυναικών έρχεται η ειδικότητα του χημικού μηχανικού (με ποσοστό παρουσίας 23,2%), ενώ ακολουθούν: Η ειδικότητα του αγρονόμου τοπογράφου (με ποσοστό 21,4%), του ηλεκτρονικού μηχανικού με 17,9%, αυτή του πολιτικού μηχανικού με 15,9%, του μεταλλειολόγου-μεταλλουργού με 15,6%, του ηλεκτρολόγου μηχανικού με ποσοστό 9,5% και του μηχανολόγου μηχανικού με 8%.
    Λιγότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει για τις γυναίκες η ειδικότητα του ναυπηγού-μηχανολόγου μηχανικού (ποσοστό παρουσίας 5,5%), ενώ τελευταίες σε προτίμηση έρχονται η ειδικότητα του μηχανολόγου-ηλεκτρολόγου μηχανικού (0,9%) και αυτή του ναυπηγού μηχανικού (με 0,6%). Σε ό,τι αφορά την τελευταία ειδικότητα, η χώρα μας διαθέτει μόνο μια γυναίκα ναυπηγό! Εδώ διευκρινίζεται ότι οι γυναίκες με την ειδικότητα του ναυπηγού-μηχανολόγου είναι 64.

    Με βάση εξάλλου παλιότερη έρευνα του Τ.Ε.Ε., στα επαγγελματικά χαρακτηριστικά των γυναικών παρατηρούνται έντονες διαφοροποιήσεις, σε σχέση με τους άντρες μηχανικούς. Ειδικότερα, οι γυναίκες φαίνεται να αντιπροσωπεύουν το 30% των άνεργων μηχανικών και μόνο το 7% των εργοδοτών, που είναι μηχανικοί. Παράλληλα, αυξημένη είναι η παρουσία των γυναικών στο σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων (25%) ενώ λίγες είναι εκείνες που δεν ασκούν το επάγγελμα του μηχανικού, αλλά κάποιο άλλο επάγγελμα (15%). Τέλος, στο 65% των γυναικών μηχανικών είναι άλλος ο κύριος εισοδηματίας των οικογενειών τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους άντρες είναι μόνο 21%.

Το πρόβλημα της χαμηλής συμμετοχής των γυναικών ξεκινά από το γεγονός ότι οι γυναίκες ήδη από το σχολείο δύσκολα επιλέγουν να ασχοληθούν με τα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες ή επιστήμες που σχετίζονται με υπολογιστές. Αυτό βεβαίως οδηγεί στην περιορισμένη συμμετοχή τους σε επαγγέλματα που απαιτούν τέτοιου είδους γνώσεις και προσόντα. Μια πρώτη απλουστευμένη εξήγηση θα ήταν ότι η επίδοση των γυναικών στα συγκεκριμένα μαθήματα είναι χαμηλότερη από των ανδρών. Οι απόψεις παρόλ’ αυτά είναι αντικρουόμενες. Για παράδειγμα, η Αμερικανική Ένωση του Πανεπιστημιακού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Γυναικών αναφέρει ότι τα κορίτσια τα καταφέρνουν λιγότερο καλά από τα αγόρια σε επιστημονικά και τεχνολογικά αντικείμενα. Ωστόσο τα κορίτσια συνήθως παίρνουν υψηλότερους βαθμούς στο σχολείο στα περισσότερα μαθήματα. Επιπλέον, εισάγονται και αποφοιτούν από τα πανεπιστήμια πολύ συχνότερα από τα αγόρια.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στο διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό στις σχολές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου το έτος 2005 διαπιστώνεται εύκολα η περιορισμένη συμμετοχή των γυναικών. Κατά μέσο όρο, το 19.62% των μελών ΔΕΠ είναι γυναίκες.

Αναλυτικά, στη σχολή των Ναυπηγών Μηχανικών η εκπροσώπηση των γυναικών
είναι μηδενική. Ακολουθούν οι σχολές των Μηχανολόγων (μέσος όρος από όλες τις
βαθμίδες: 7.14%) και των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών (8.43%) ενώ το μεγαλύτερο
ποσοστό γυναικών (41.75%) συναντώνται στους Αρχιτέκτονες Μηχανικούς.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στην κατώτερη βαθμίδα, δηλαδή στους Λέκτορες, οι γυναίκες αρχιτέκτονες κυριαρχούν με ποσοστό 55.56%. Παρόλο που τα ποσοστά των γυναικών κυμαίνονται στις διάφορες σχολές, παρατηρείται πως στις μεγάλες βαθμίδες οι φυλετικές διαφορές γίνονται πολύ έντονες και ενώ στην κατώτατη βαθμίδα του λέκτορα οι γυναίκες φθάνουν συνολικά το 26.18%, στην ανώτατη βαθμίδα οι καθηγήτριες είναι μόνο το 11.1% [8].

 Η έρευνα που έγινε αποσκοπεί στην ποσοτικοποίηση της συμμετοχής των γυναικών της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών τα τελευταία χρόνια και στην καταγραφή της απόδοσής τους

Τα στατιστικά στοιχεία τα οποία ανακτήθηκαν από τη γραμματεία και αφορούν την περίοδο 1990-2012.

Εξετάζοντας τα ποσοστά των εισαχθέντων προκύπτει ότι μετά το 2000 οι γυναίκες σταθερά ξεπερνούν το 20% του συνόλου ενώ το 2002 το ποσοστό τους αγγίζει το 29%. Κατά μέσο όρο, την περίοδο αυτή το 19.2% των εισαχθέντων στη ΣΗΜΜΥ ήταν γυναίκες, ποσοστό που αποδεικνύει την υποεκπροσώπηση των γυναικών στη Σχολή των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών.

 Την περίοδο 1990-2000 το 64.1% των γυναικών αποφοίτησε με Λίαν Καλώς, το 31.3% με καλώς και οι υπόλοιπες με ΄Αριστα (σχήμα 3.12). Την δεύτερη δεκαετία της περιόδου, 2001-2012, οι γυναίκες τα πήγαν σαφώς καλύτερα από την πρώτη

 Σημειώθηκε αισθητή αύξηση στα ποσοστά που απέκτησαν δίπλωμα με Λίαν Καλώς και Άριστα. Το ίδιο συνέβη και με τους άνδρες, εν τούτοις σε μικρότερο βαθμό. Πρέπει βεβαίως να σημειωθεί πως το ποσοστό των ανδρών που αποφοίτησαν
με Άριστα την περίοδο 1990-2000 αγγίζει το 6.7% και είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από των γυναικών (5.1%).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατανομή ανδρών και γυναικών του διδακτικού και

ερευνητικού προσωπικού ΔΕΠ της ΣΗΜΜΥ όπως προκύπτει από τα αρχεία της

γραμματείας

Η συμμετοχή των γυναικών στις ακαδημαϊκές θέσεις της  ΣΗΜΜΥ μόλις αγγίζει το 9.7%, γεγονός πολύ απογοητευτικό. Συγκεκριμένα, η ΣΗΜΜΥ κατά την ακαδημαϊκή χρονιά 2012-2013 είχε 93 μέλη ΔΕΠ. Από αυτά, μόνο 9 ήταν γυναίκες οι οποίες κατανέμονται ως εξής: δύο είναι λέκτορες, μία αναπληρώτρια και έξι είναι καθηγήτριες. Δεν προκύπτει επομένως πως εδώ ισχύει το φαινόμενο της διαρροής όσο ανεβαίνουμε στην ιεραρχία, διότι αν και οι γυναίκες λέκτορες, που είναι η χαμηλότερη βαθμίδα, αποτελούν το 20% και οι επίκουροι το 7.7%, οι καθηγήτριες αποτελούν το 9.7% του συνόλου. Ωστόσο, θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως τη δεδομένη χρονική στιγμή η πυραμίδα εξέλιξης στις ακαδημαϊκές βαθμίδες της ΣΗΜΜΥ εμφανίζεται ανεστραμμένη. Οι λέκτορες αποτελούν μόλις το 10.75% του συνόλου των ΔΕΠ της Σχολής ενώ οι καθηγητές το 66.67%.

Όσον αφορά το υπόλοιπο προσωπικό της Σχολής, αυτό κατανέμεται σε Ειδικό και Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό, Ειδικό Τεχνικό Εργαστηριακό Προσωπικό, Μόνιμο Διοικητικό Προσωπικό και Διοικητικό Προσωπικό Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου. Το ποσοστό των γυναικών στην κατηγορία Ειδικού Εργαστηριακού προσωπικού είναι 27.3%, του Ειδικού Τεχνικο Εργαστηριακού προσωπικού 36.4% ενώ τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στις διοικητικές θέσεις, όπου οι γυναίκες καλύπτουν περίπου το 82%.

 Επιβεβαιώνεται επομένως ότι και στην περίπτωση της  ΣΗΜΜΥ το γεγονός ότι οι γυναίκες καταλαμβάνουν συχνά θέσεις γραφείου και συναντώνται σπανιότερα σε εργαστήρια.

 Προκειμένου να γίνει κατανοητός ο τρόπος που δρουν οι γυναίκες και να εξηγηθεί

η περιορισμένη συμμετοχή τους στους τεχνολογικούς κλάδους, είναι σημαντική η
διερεύνηση της εικόνας που έχουν οι φοιτητές/φοιτήτριες για τον εαυτό τους. Για το
σκοπό αυτό ζητήθηκε από τους φοιτητές να περιγράψουν τον εαυτό τους λέγοντας
εάν διαθέτουν και πόσο ορισμένα χαρακτηριστικά. Αυτή η ερώτηση αποκάλυψε,
πως οι γυναίκες χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους ως συνεργάσιμο, εργατικό, συναισθηματικό, δυναμικό, φιλόδοξο, τολμηρό, ηγετικό και ανταγωνιστικό. Αντίθετα οι άνδρες θεωρούν πως είναι συνεργάσιμοι, εργατικοί, φιλόδοξοι, δυναμικοί, συναισθηματικοί, τολμηροί, ηγετικοί και ανταγωνιστικοί.

Επομένως οι γυναίκες εμφανίζονται λιγότερο τολμηρές, ηγετικές, ανταγωνιστικές και

φιλόδοξες από τους άνδρες αλλά πιο εργατικές και συναισθηματικές από αυτούς. Η
ευαίσθητη φύση των γυναικών και η έλλειψη αυτοπεποίθησης αποτελούν
οπωσδήποτε εμπόδια στην πρόοδό τους σε ένα τόσο σκληρό περιβάλλον. Έχει
άλλωστε επισημανθεί πως ο ψυχολογικός παράγοντας είναι καθοριστικής σημασίας στη λήψη αποφάσεων. Η ανασφάλεια των γυναικών μπορεί να αποτρέψει τη
διατύπωση αποριών, τον πειραματισμό στο χώρο του εργαστηρίου αλλά και
αργότερα την επιδίωξη υψηλόβαθμων θέσεων.

Συμπεράσματα

Στην Ελλάδα, όπως και παγκόσμια, οι γυναίκες μηχανικοί αποτελούν μειοψηφία.

Παρόλ’ αυτά, τα στατιστικά δεδομένα κατατάσσουν την χώρα μας σε πολύ καλή
θέση στην Ευρώπη και συγκεκριμένα το 1/3 περίπου των μηχανικών είναι γυναίκες.

Η εικόνα του μηχανικού συνοδεύεται από κύρος και επομένως εξουσία.

Οι Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί είναι από τους λιγότερο δημοφιλείς για τις γυναίκες

κλάδους μηχανικών, η εκπροσώπηση τους είναι ιδιαίτερα χαμηλή και το φαινόμενο
γίνεται εντονότερο στις υψηλότερες βαθμίδες εκπαίδευσης και εργασίας.

 Η έρευνα αυτή έδειξε ότι τα τελευταία χρόνια το 20%, κατά μέσο όρο, των φοιτητών της ΣΗΜΜΥ είναι γυναίκες ενώ στον ακαδημαϊκό τομέα τα πράγματα είναι αρκετά απογοητευτικά καθώς η συμμετοχή τους σε μέλη ΔΕΠ φθάνει το 10%. Οι άνδρες, επιπλέον, κυριαρχούν στις εργαστηριακές και τεχνικές θέσεις μέσα στο Πολυτεχνείο ενώ οι γυναίκες στις διοικητικές. Εμφανή υποεκπροσώπηση έχουν και στις διευθυντικές θέσεις σε όλα τα τμήματα του Πολυτεχνείου.

Από τη συγκεκριμένη έρευνα προέκυψε πως οι γυναίκες οι οποίες τελικά αποφασίζουν να σπουδάσουν Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί και πετυχαίνουν την είσοδό τους στη Σχολή δεν υστερούν σε κανένα τομέα σε σχέση με τους άνδρες συμφοιτητές τους.

Όσον αφορά τις επιδόσεις των γυναικών στη Σχολή  διαπιστώθηκε πως τα καταφέρνουν το ίδιο καλά με τους συμφοιτητές τους και μάλιστα ολοκληρώνουν τις σπουδές τους νωρίτερα από αυτούς.

Τα παραπάνω είναι μέρος μιας πολύ ωραίας πτυχιακής που είδα εδώ

Δείτε εδώ την παρουσίαση μιας γυναίκας Ηλεκτρολόγου Μηχανικού (στα αγγλικά)